5. DHOTAKASUTTANIDDESO - DIỄN GIẢI KINH DHOTAKA

Nguồn: Tam Tạng Pāli - Sinhala thuộc Buddha Jayanti Tripitaka Series (BJTS)

Lời tiếng Việt: Tỳ khưu Indacanda

Trang 194:

Trang 195:

▪ 5 - 1

▪ 5 - 1

(VI) Câu hỏi của thanh niên Dhotaka:

Pucchāmi taṃ bhagavā brūhi metaṃ (iccāyasmā dhotako)
vācābhikaṅkhāmi mahesi tuyhaṃ,
tava sutvāna nigghosaṃ
sikkhe nibbānamattano.
 

(Tôn giả Dhotaka nói rằng:) “Thưa đức Thế Tôn, con hỏi ngài. Xin ngài hãy trả lời con về điều này. Thưa bậc đại ẩn sĩ, con mong mỏi lời nói của ngài. Sau khi lắng nghe lời tuyên bố của ngài, con có thể học tập về sự diệt tắt cho bản thân.”

Dhotaka:
1061. Tôn giả Dhô-ta-ka:
Con xin hỏi Thế Tôn,
Mong Ngài trả lời cho,
Con chờ đợi lời Ngài,
Kính thưa bậc Ðại sĩ,
Nghe lời Ngài tuyên bố,
Chúng con sẽ tự mình,
Học tập giới Niết-bàn.

(Kinh Tập, chương V)

Pucchāmi taṃ bhagavā brūhi metan ti - Pucchā ti tisso pucchā: adiṭṭhajotanā pucchā, diṭṭhasaṃsandanā pucchā vimaticchedanā pucchā, —pe— Imā tisso pucchā. —pe—nibbānapucchā. Pucchāmi tan ti: pucchāmi taṃ, yācāmi taṃ, ajjhesāmi taṃ, pasādemi taṃ, kathayassu me ’ti - pucchāmi taṃ. Bhagavā ti gāravādhivacanametaṃ —pe— sacchikā paññatti, yadidaṃ ‘bhagavā ’ti. Brūhi metan ti brūhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivara vibhaja uttānīkarohi pakāsehī ’ti - pucchāmi taṃ bhagavā brūhi metaṃ.  

Iccāyasmā dhotako ti - Iccā ti padasandhi —pe— Āyasmā ti piyavacanaṃ garuvacanaṃ sagāravasappatissādhivacanametaṃ ‘āyasmā ’ti. Dhotako ti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ saṅkhā samaññā paññatti vohāro nāmaṃ nāmakammaṃ nāmadheyyaṃ nirutti byañjanaṃ abhilāpo ’ti - iccāyasmā dhotako.  

Vācābhikaṅkhāmi mahesi tuyhan ti tuyhaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusiṭṭhiṃ kaṅkhāmi abhikaṅkhāmi icchāmi sādiyāmi patthayāmi pihayāmi abhijappāmi. Mahesī ti mahesī bhagavā, mahantaṃ sīlakkhandhaṃ esi gavesi pariyesī ’ti mahesī. —pe— kahaṃ narāsabhoti mahesī ’ti - vācābhikaṅkhāmi mahesi tuyhaṃ. 

Tava sutvāna nigghosan ti tuyhaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusiṭṭhiṃ sutvā suṇitvā uggahetvā upadhārayitvā upalakkhayitvā ’ti - tava sutvāna nigghosaṃ.
 

Trang 196: 

Trang 197:

Sikkhe nibbānamattano ti - Sikkhā ti tisso sikkhā: adhisīlasikkhā adhicittasikkhā adhipaññāsikkhā. —pe— Ayaṃ adhipaññāsikkhā. Nibbānamatto ti attano rāgassa nibbāpanāya,dosassa nibbāpanāya, mohassa nibbāpanāya, kodhassa nibbāpanāya upanāhassa nibbāpanāya, —pe— sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ samāya upasamāya vūpasamāya nibbāpanāya paṭinissaggāya paṭippassaddhiyā adhisīlampi sikkheyya, adhicittampi sikkheyya, adhipaññampi sikkheyya. Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkheyya, jānanto sikkheyya, passanto sikkheyya, paccavekkhanto sikkheyya, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkheyya, saddhāya adhimuccanto sikkheyya, viriyaṃ paggaṇhanto sikkheyya, satiṃ upaṭṭhapento sikkheyya, cittaṃ samādahanto sikkheyya, paññāya pajānanto sikkheyya, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkheyya, pariññeyyaṃ parijānanto sikkheyya, pahātabbaṃ pajahanto sikkheyya, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkheyya, sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkheyya, ācareyya samācareyya samādāya vatteyyā ’ti - sikkhe nibbānamattano. 

Tenāha so brāhmaṇo:

“Pucchāmi taṃ bhagavā brūhi metaṃ (iccāyasmā dhotako)
vācābhikaṅkhāmi mahesi tuyhaṃ,
tava sutvāna nigghosaṃ
sikkhe nibbānamattano ”ti.
 

Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:  

(Tôn giả Dhotaka nói rằng:) “Thưa đức Thế Tôn, con hỏi ngài. Xin ngài hãy trả lời con về điều này. Thưa bậc đại ẩn sĩ, con mong mỏi lời nói của ngài. Sau khi lắng nghe lời tuyên bố của ngài, con có thể học tập về sự diệt tắt cho bản thân.”

▪ 5 - 2

▪ 5 - 2

Tena hātappaṃ karohi (dhotakāti bhagavā)
idheva nipako sato,
ito sutvāna nigghosaṃ
sikkhe nibbānamattano.
 

(Đức Thế Tôn nói: “Này Dhotaka,) chính vì điều ấy ngươi hãy thực hiện sự nhiệt tâm, ngay tại nơi này, hãy là người có sự chín chắn, có niệm. Sau khi lắng nghe lời tuyên bố từ nơi đây, nên học tập về sự diệt tắt cho bản thân.”

Thế Tôn:
1062. Thế Tôn đáp lại rằng:
Hỡi này Dhô-ta-ka,
Ở đây Ông nhiệt tâm,
Sáng suốt và chánh niệm,
Từ đây, nghe tuyên bố,
Tự học tập Niết-bàn.
(Kinh Tập, chương V)

Tena hātappaṃ karohī ti ātappaṃ karohi, ussāhaṃ karohi, ussoḷhiṃ karohi, thāmaṃ karohi, dhitiṃ karohi, viriyaṃ karohi, chandaṃ janehi sañjanehi upaṭṭhapehi samuṭṭhapehi nibbattehi abhinibbattehī ’ti - tena hātappaṃ karohi.

Trang 198:

Trang 199:

Dhotakāti bhagavā ti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavā ti gāravādhivacanametaṃ —pe— sacchikā paññatti, yadidaṃ ‘bhagavā ’ti - dhotakāti bhagavā.

Idheva nipako sato ti - Idhā ti imissā diṭṭhiyā imissā khantiyā imissā ruciyā imasmiṃ ādāye imasmiṃ dhamme imasmiṃ vinaye imasmiṃ dhammavinaye imasmiṃ pāvacane imasmiṃ brahmacariye imasmiṃ satthusāsane imasmiṃ attabhāve imasmiṃ manussaloke. Nipako ti nipako paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī. Sato ti catūhi kāraṇehi sato: kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato —pe— so vuccati sato ’ti - idheva nipako sato.

Ito sutvāna nigghosan ti ito mayhaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusiṭṭhiṃ sutvā suṇitvā uggahetvā upadhārayitvā upalakkhayitvā ’ti - ito sutvāna nigghosaṃ.  

Sikkhe nibbānamattano ti - Sikkhā ti tisso sikkhā: adhisīlasikkhā adhicittasikkhā adhipaññāsikkhā —pe— Ayaṃ adhipaññāsikkhā. Nibbānamattano ti attano rāgassa nibbāpanāya, dosassa nibbāpanāya, mohassa nibbāpanāya, kodhassa nibbāpanāya, upanāhassa nibbāpanāya —pe— sabbā kusalābhisaṅkhārānaṃ samāya upasamāya vūpasamāya nibbāpanāya paṭinissaggāya paṭippassaddhiyā adhisīlampi sikkheyya, adhicittampi sikkheyya, adhipaññampi sikkheyya, imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkheyya, jānanto sikkheyya, —pe— sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkheyya, ācareyya samācareyya samādāya vatteyyā ’ti - sikkhe nibbānamattano. 

Tenāha bhagavā:

“Tena hātappaṃ karohi (dhotakāti bhagavā)
idheva nipako sato,
ito sutvāna nigghosaṃ
sikkhe nibbānamattano ”ti.
 

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:  

(Đức Thế Tôn nói: “Này Dhotaka,) chính vì điều ấy ngươi hãy thực hiện sự nhiệt tâm, ngay tại nơi này, hãy là người có sự chín chắn, có niệm. Sau khi lắng nghe lời tuyên bố từ nơi đây, nên học tập về sự diệt tắt cho bản thân.”

Trang 200:

Trang 201:

▪ 5 - 3

▪ 5 - 3

Passāmahaṃ devamanussaloke
akiñcanaṃ brāhmaṇaṃ iriyamānaṃ
taṃ taṃ namassāmi samantacakkhu
pamuñca maṃ sakka kathaṃkathāhi.
 

“Con nhìn thấy ở thế giới của chư Thiên và loài người vị Bà-la-môn, không còn vướng bận, đang sinh hoạt (trong bốn oai nghi). Vì thế, thưa bậc Toàn Nhãn, con xin kính lễ ngài. Thưa vị dòng Sakya, xin ngài hãy giải thoát cho con khỏi các nỗi nghi hoặc.”

Dhotaka:
1063. Con thấy ở thế giới,
Chư Thiên và loài Người,
Sở hành của Phạm chí,
Không một gì sở hữu.
Con đảnh lễ chính Ngài,
Bậc có mắt cùng khắp,
Kính thưa bậc Thích tử,
Hãy giải thoát cho con,
Tất cả mọi nghi ngờ.
(Kinh Tập, chương V)

Passāmahaṃ devamanussaloke ti - Devā ti tayo devā: sammutidevā uppattidevā visuddhidevā. Katame sammutidevā? Sammutidevā vuccanti rājāno ca rājakumārā ca deviyo ca, ime vuccanti sammutidevā. Katame uppattidevā? Uppattidevā vuccanti catummahārājikā devā tāvatiṃsā devā yāmā devā tusitā devā nimmāṇaratī devā paranimmitavasavattī devā brahmakāyikā devā, ye ca devā taduttariṃ, ime vuccanti uppattidevā. Katame visuddhidevā? Visuddhidevā vuccanti tathāgatasāvakā arahanto khīṇāsavā, ye ca paccekasambuddhā, ime vuccanti visuddhidevā. Bhagavā sammutidevānaṃ ca uppattidevānaṃ ca visuddhidevānaṃ ca devo ca atidevo ca devātidevo ca sīhasīho nāganāgo gaṇigaṇī munimunī rājarājā. Passāmahaṃ devamanussaloke ti manussaloke devaṃ passāmi atidevaṃ passāmi devātidevaṃ passāmi dakkhāmi olokemi nijjhāyāmi upaparikkhāmī ’ti - passāmahaṃ devamanussaloke. 

Akiñcanaṃ brāhmaṇaṃ iriyamānan ti - Akiñcanan ti rāgakiñcanaṃ dosakiñcanaṃ mohakiñcanaṃ mānakiñcanaṃ diṭṭhikiñcanaṃ kilesakiñcanaṃ duccaritakiñcanaṃ, te kiñcanā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ anuppādadhammā, tasmā buddho akiñcano. Brāhmaṇo ti bhagavā sattannaṃ dhammānaṃ bāhitattā brāhmaṇo: sakkāyadiṭṭhi bāhitā hoti, vicikicchā bāhitā hoti, sīlabbataparāmāso bāhito hoti, rāgo bāhito hoti, doso bāhito hoti, moho bāhito hoti, māno bāhito hoti, bāhitāssa honti pāpakā akusalā dhammā saṅkilesikā ponobhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇīyā.
 

Trang 202: 

Trang 203: 

1. “Bāhetvā sabbapāpakāni (sabhiyāti bhagavā)
vimalo sādhu samāhito ṭhitatto,
saṃsāramaticca kevalī so
asito tādī pavuccate sa brahmā. ”  

1. (Đức Thế Tôn nói: “Này Sabhiya,) sau khi loại trừ tất cả các điều ác, là người không còn vết nhơ, tốt lành, định tĩnh, có bản thân vững chãi, vị ấy đã vượt qua luân hồi, có sự toàn hảo, không nương nhờ, tự tại, vị ấy được gọi là Bà-la-môn.”

Iriyamānan ti carantaṃ viharantaṃ irīyantaṃ vattentaṃ pālentaṃ yapentaṃ yāpentan ’ti - akiñcanaṃ brāhmaṇaṃ iriyamānaṃ. 

Taṃ taṃ namassāmi samantacakkhū ti - Tan ti bhagavantaṃ bhaṇati. Namassāmī ti kāyena vā namassāmi, vācāya vā namassāmi, cittena vā namassāmi, anvatthapaṭipattiyā vā namassāmi, dhammānudhammapaṭipattiyā vā namassāmi, sakkaromi garukaromi mānemi pūjemi. Samantacakkhū ti samantacakkhu vuccati sabbaññutañāṇaṃ, bhagavā sabbaññutañāṇena upeto samupeto upagato samupagato uppanno sampanno samannāgato.  

2. “Na tassa addiṭṭhamidatthi kiñci
atho aviññātamajānitabbaṃ
sabbaṃ abhiññāsi yadatthi neyyaṃ
tathāgato tena samantacakkhū ”ti.

Taṃ taṃ namassāmi samantacakkhu.

2. “Đối với Ngài, không có bất cứ điều gì ở nơi đây là không được nhìn thấy, không được nhận thức, hoặc không thể biết được. Điều nào có thể biết được, Ngài đã biết rõ tất cả, vì thế đức Như Lai là bậc Toàn Nhãn.”  

‘Vì thế, thưa bậc Toàn Nhãn, con xin kính lễ ngài’ là như thế.

Pamuñca maṃ sakka kathaṃkathāhī ti - Sakkā ti sakko bhagavā sakyakulā pabbajito ’tipi sakko. Athavā aḍḍho mahaddhano dhanavā ’tipi sakko, tassimāni dhanāni, seyyathīdaṃ: saddhādhanaṃ sīladhanaṃ hiridhanaṃ ottappadhanaṃ sutadhanaṃ cāgadhanaṃ paññādhanaṃ satipaṭṭhānadhanaṃ sammappadhānadhanaṃ iddhipādadhanaṃ indriyadhanaṃ baladhanaṃ bojjhaṅgadhanaṃ maggadhanaṃ phaladhanaṃ nibbānadhanaṃ, imehi anekavidhehi dhanaratanehi aḍḍho mahādhano dhanavā ’tipi sakko.
 

Trang 204:

Trang 205:

Athavā sakko pahū visavī alamatto sūro vīro vikkanto abhīru acchambhī anutrāsī apalāyī, pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso ’tipi sakko. Kathaṃkathā vuccati vicikicchā, dukkhe kaṅkhā, dukkhasamudaye kaṅkhā, dukkhanirodhe kaṅkhā, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya kaṅkhā, pubbante kaṅkhā, aparante kaṅkhā, pubbantāparante kaṅkhā, idappaccayatāpaṭiccasamuppannesu dhammesu kaṅkhā. Yā evarūpā kaṅkhā kaṅkhāyanā kaṅkhāyitattaṃ vimati vicikicchā dveḷhakaṃ dvedhāpatho saṃsayo anekaṃsagāho āsappanā parisappanā apariyogāhanā thambhitattaṃ cittassa manovilekho. Pamuñca maṃ sakka kathaṃkathāhī ti muñca maṃ, pamuñca maṃ, mocehi maṃ, pamocehi maṃ, uddhara maṃ, samuddhara maṃ, uṭṭhāpehi maṃ, kathaṃkathāsallato ’ti - pamuñca maṃ sakka kathaṃkathāhi.

Tenāha so brāhmaṇo:

“Passāmahaṃ deva manussaloke
akiñcanaṃ brāhmaṇaṃ irīyamānaṃ,
taṃ taṃ namassāmi samantacakkhu
pamuñca maṃ sakka kathaṃkathāhī ”ti.
 

Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:  

“Con nhìn thấy ở thế giới của chư Thiên và loài người vị Bà-la-môn, không còn vướng bận, đang sinh hoạt (trong bốn oai nghi). Vì thế, thưa bậc Toàn Nhãn, con xin kính lễ ngài. Thưa vị dòng Sakya, xin ngài hãy giải thoát cho con khỏi các nỗi nghi hoặc.”

▪ 5 - 4

▪ 5 - 4

Nāhaṃ sahissāmi pamocanāya
kathaṃkathiṃ dhotaka kañci loke
dhammañca seṭṭhaṃ ājānamāno
evaṃ tuvaṃ oghamimaṃ taresi.

“Ta sẽ không có khả năng về việc giúp cho giải thoát
bất cứ người nào ở thế gian có nỗi nghi hoặc, này Dhotaka.
Nhưng trong khi biết rõ Giáo Pháp tối thượng,
như vậy ngươi có thể vượt qua dòng lũ này.”
 

Thế Tôn:
1064. Hỡi này Dhô-ta-ka,
Ta sẽ không đi đến,
Giải thoát cho một ai,
Có nghi ngờ ở đời,
Khi pháp được Ông biết,
Là tối thượng tối thắng,
Như vậy Ông vượt khỏi,
Dòng nước chảy mạnh này.
(Kinh Tập, chương V)

Nāhaṃ sahissāmi pamocanāyā ti nāhaṃ taṃ sakkomi muñcituṃ, pamuñcituṃ mocetuṃ pamocetuṃ uddharituṃ samuddharituṃ uṭṭhāpetuṃ samuṭṭhāpetuṃ kathaṃkathāsallato ’ti - evampi ‘nāhaṃ sahissāmi pamocanāya.’ Athavā na īhāmi, na samīhāmi, na ussahāmi, na vāyamāmi, na ussāhaṃ karomi, na ussoḷhiṃ karomi, na thāmaṃ karomi, na dhitiṃ karomi, na viriyaṃ karomi, na chandaṃ janemi, na sañjanemi, na nibbattemi, na abhinibbattemi, assaddhe puggale acchandake kusīte hīnaviriye appaṭipajjamāne dhammadesanāyā ’ti - evampi ‘nāhaṃ sahissāmi pamocanāya.’
 

Trang 206:

Trang 207:

Athavā natthañño koci mocetā, te yadi moceyyuṃ, sakena thāmena sakena balena sakena viriyena sakena parakkamena sakena purisathāmena [sakena purisabalena sakena purisaviriyena sakena purisaparakkamena] attanā sammāpaṭipadaṃ anulomapaṭipadaṃ apaccanīkapaṭipadaṃ anvatthapaṭipadaṃ dhammānudhammapaṭipadaṃ paṭipajjamānā moceyyun ’ti - evampi ‘nāhaṃ sahissāmi pamocanāya.’  

Hoặc là, không có kẻ nào khác là người cứu thoát. Nếu những người ấy có thể cứu thoát, thì họ có thể cứu thoát bằng sức mạnh của mình, bằng năng lực của mình, bằng sự tinh tấn của mình, bằng sự nỗ lực của mình, bằng sức mạnh nam nhân của mình, bằng năng lực nam nhân của mình, bằng sự tinh tấn nam nhân của mình, bằng sự nỗ lực nam nhân của mình, trong khi bản thân họ thực hành sự thực hành đúng đắn, sự thực hành phù hợp, sự thực hành không trái ngược, sự thực hành đưa đến lợi ích, sự thực hành đúng pháp và thuận pháp; - Ta sẽ không có khả năng về việc giúp cho giải thoát’ còn là như vậy.

Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā:

“So vata cunda, attanā palipapalipanno paraṃ palipapalipannaṃ uddharissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. So vata cunda, attanā adanto avinīto aparinibbuto paraṃ damessati vinessati parinibbāpessatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjatī ”ti.

Evampi ‘nāhaṃ sahissāmi pamocanāya.’

Bởi vì điều này đã được đức Thế Tôn nói đến:

“Này Cunda, thật vậy kẻ ấy, tự thân đã bị lún ở bãi lầy, sẽ nâng lên kẻ khác đã bị lún ở bãi lầy, sự kiện này không thể có được. Này Cunda, thật vậy kẻ ấy, tự thân không được thuần phục, không được huấn luyện, không được hoàn toàn tịch diệt, sẽ thuần phục, sẽ huấn luyện, sẽ giúp cho kẻ khác hoàn toàn tịch diệt, sự kiện này không thể có được.”

‘Ta sẽ không có khả năng về việc giúp cho giải thoát’ còn là như vậy.

Vuttampi hetaṃ bhagavatā:

3. “Attanāva kataṃ pāpaṃ attanā saṅkilissati
attanā akataṃ pāpaṃ attanāva visujjhati
suddhi asuddhi paccattaṃ nāññamañño visodhaye ”ti.

Evampi ‘nāhaṃ sahissāmi pamocanāya.’

Bởi vì điều này đã được đức Thế Tôn nói đến:

3. “Việc ác đã được làm bởi chính bản thân, trở thành ô nhiễm bởi bản thân. Việc ác đã không được làm bởi bản thân, trở thành trong sạch bởi chính bản thân. Trong sạch (hay) không trong sạch tùy thuộc vào bản thân, không ai có thể làm cho người khác trở thành trong sạch.”

‘Ta sẽ không có khả năng về việc giúp cho giải thoát’ còn là như vậy.

Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā:

“Evameva kho brāhmaṇa, tiṭṭhateva nibbānaṃ tiṭṭhati nibbānagāmimaggo tiṭṭhāmahaṃ samādapetā, atha ca pana mama sāvakā mayā evaṃ ovadiyamānā evaṃ anusāsiyamānā appekacce accantaniṭṭhaṃ nibbānaṃ ārādhenti, ekacce nārādhenti. Ettha kyāhaṃ brāhmaṇa, karomi maggakkhāyī brāhmaṇa tathāgato, maggaṃ buddhā ācikkhanti, attanā paṭipajjamānā muñceyyun ”ti.

Evampi ‘nāhaṃ sahissāmi pamocanāya.’
 

Bởi vì điều này đã được đức Thế Tôn nói đến:

 “Này Bà-la-môn, tương tợ y như thế, Niết Bàn quả là có thật, con đường đưa đến Niết Bàn là có thật, ta là người chỉ dẫn là có thật, và hơn nữa các đệ tử của ta, trong khi được ta giáo huấn như vậy, trong khi được chỉ dạy như vậy, một số đệ tử đạt đến mục đích tột cùng là Niết Bàn, một số không đạt đến. Này Bà-la-môn, ở đây ta làm được điều gì? Này Bà-la-môn, Như Lai là người chỉ đường. Chư Phật chỉ ra con đường. Chúng sanh, trong khi tự thân thực hành, thì có thể giải thoát.”

‘Ta sẽ không có khả năng về việc giúp cho giải thoát’ còn là như vậy.

Trang 208:

Trang 209:

Kathaṃkathiṃ dhotaka kañci loke ti kathaṃkathiṃ puggalaṃ sakaṅkhaṃ savilekhaṃ sadveḷhakaṃ savicikicchaṃ. Kañcī ti kañci khattiyaṃ vā brāhmaṇaṃ vā vessaṃ vā suddaṃ vā gahaṭṭhaṃ vā pabbajitaṃ vā devaṃ vā manussaṃ vā. Loke ti apāyaloke —pe—āyatanaloke ’ti - kathaṃkathiṃ dhotaka kañci loke.

Dhammañca seṭṭhaṃ ājānamāno ti dhammaṃ seṭṭhaṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Seṭṭhan ti aggaṃ seṭṭhaṃ viseṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaraṃ dhammaṃ. Ājānamāno ti ājānamāno vijānamāno paṭivijānamāno paṭivijjhamāno ’ti - dhammañca seṭṭhaṃ ājānamāno.

Evaṃ tuvaṃ oghamimaṃ taresī ti evaṃ tvaṃ kāmoghaṃ bhavoghaṃ diṭṭhoghaṃ avijjoghaṃ tareyyāsi uttareyyāsi patareyyāsi samatikkameyyāsi vītivatteyyāsī ’ti - evaṃ tuvaṃ oghamimaṃ taresi.

Tenāha bhagavā:

“Nāhaṃ sahissāmi pamocanāya (dhotakāti bhagavā)
kathaṃkathiṃ dhotaka kañci loke,
dhammañca seṭṭhaṃ ājānamāno
evaṃ tuvaṃ oghamimaṃ taresī ”ti.
 

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:  

(Đức Thế Tôn nói: “Này Dhotaka,) Ta sẽ không có khả năng về việc giúp cho giải thoát bất cứ người nào ở thế gian có nỗi nghi hoặc, này Dhotaka. Nhưng trong khi biết rõ Giáo Pháp tối thượng, như vậy ngươi có thể vượt qua dòng lũ này.”

▪ 5 - 5

▪ 5 - 5

Anusāsa brahme karuṇāyamāno (iccāyasmā dhotako)
vivekadhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ,
yathāhaṃ ākāsova abyāpajjamāno
idheva santo asito careyyaṃ.

(Tôn giả Dhotaka nói rằng:) “Thưa đấng Phạm Thiên, xin ngài hãy từ mẫn chỉ dạy pháp viễn ly để con có thể nhận thức được pháp ấy, theo đó, con ví như hư không, không bị xáo trộn, con có thể sống ở chính nơi này, được an tịnh, không nương nhờ.”

Dhotaka:
1065. Hãy giáo hóa, từ mẫn,
Ôi bậc đại Phạm thiên,
Ðể con được rõ biết,
Pháp viễn ly vô thượng,
Như vậy con sẽ sống,
Như trời không áp bức,
Sở hành ở đời này,
An tịnh và độc lập.
(Kinh Tập, chương V)

Anusāsa brahme karuṇāyamāno ti - Anusāsa brahme ti anusāsa brahme, anugaṇha brahme, anukampa brahme ’ti - anusāsa brahme. Karuṇāyamāno ti karuṇāyamāno anuddayamāno anurakkhamāno anugaṇhamāno anukampamāno ’ti - anusāsa brahme karuṇāyamāno.
 

Trang 210:

Trang 211:

Vivekadhammaṃ yamahaṃ vijaññan ti vivekadhammaṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ. Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Yamahaṃ vijaññan ti yamahaṃ jāneyyaṃ ājāneyyaṃ vijāneyyaṃ paṭivijāneyyaṃ paṭivijjheyyaṃ adhigaccheyyaṃ phasseyyaṃ sacchikareyyan ’ti - vivekadhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ.

Yathāhaṃ ākāsova abyāpajjamāno ti yathā ākāso na pajjati na gaṇhāti na bajjhati na paḷibajjhati evaṃ āpajjamāno agaṇhamāno abajjhamāno apaḷibajjhamāno ’ti - evampi ‘ākāsova abyāpajjamāno.’ Yathā ākāso na rajjati lākhāya vā haliddiyā vā nīliyā vā mañjeṭṭhāya vā, evaṃ arajjamāno adussamāno amuyhamāno akilissamāno ’ti - evampi ‘ākāsova abyāpajjamāno.’ Yathā ākāso na kuppati, na byāpajjati, na patitthiyati na paṭihaññati, evaṃ akuppamāno abyāpajjamāno apatitthiyamāno apaṭihaññamāno ’ti - evampi ‘ākāsova abyāpajjamāno.’

Idheva santo asito careyyan ti - Idheva santo ti idheva santo samāno, idheva nisinno samāno, imasmiṃ yeva āsane nisinno samāno, imissāyeva parisāya nisinno samāno ’ti - evampi ‘idheva santo.’ Athavā idheva santo upasanto vūpasanto nibbuto paṭippassaddho ’ti - evampi ‘idheva santo.’ Asito ti dve nissayā: taṇhānissayo ca diṭṭhinissayo ca, —pe— ayaṃ taṇhānissayo —pe— ayaṃ diṭṭhinissayo. Taṇhānissayaṃ pahāya diṭṭhinissayaṃ paṭinissajitvā cakkhuṃ anissito, sotaṃ anissito, ghānaṃ anissito, jivhaṃ anissito, kāyaṃ anissito, manaṃ anissito. Rūpe – sadde – gandhe – rase – phoṭṭhabbe – dhamme – kulaṃ gaṇaṃ āvāsaṃ lābhaṃ yasaṃ pasaṃsaṃ sukhaṃ cīvaraṃ piṇḍapātaṃ senāsanaṃ gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ kāmadhātuṃ rūpadhātuṃ arūpadhātuṃ kāmabhavaṃ rūpabhavaṃ arūpabhavaṃ saññābhavaṃ asaññābhavaṃ nevasaññānāsaññābhavaṃ ekavokārabhavaṃ catuvokārabhavaṃ pañcavokārabhavaṃ atītaṃ anāgataṃ paccuppannaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ sabbe dhamme asito anissito anallīno anupagato anajjhosito anadhimutto nikkhanto nissaṭo vippamutto visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā [viharatīti asito ]. Careyyan ti careyyaṃ vihareyyaṃ irīyeyyaṃ vatteyyaṃ pāleyyaṃ yapeyyaṃ yāpeyyan ’ti - idheva santo asito careyyaṃ.
 

Trang 212:

Trang 213:

Tenāha so brāhmaṇo:

“Anusāsa brahme, karuṇāyamāno
vivekadhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ,
yathāhaṃ ākāsova abyāpajjamāno
idheva santo asito careyyan ”ti.
 

Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:  

“Thưa đấng Phạm Thiên, xin ngài hãy từ mẫn chỉ dạy pháp viễn ly để con có thể nhận thức được pháp ấy, theo đó, con ví như hư không, không bị xáo trộn, con có thể sống ở chính nơi này, được an tịnh, không nương nhờ.”

▪ 5 - 6

▪ 5 - 6

Kittayissāmi te santiṃ (dhotakāti bhagavā)
diṭṭhe dhamme anītihaṃ,
yaṃ viditvā sato caraṃ
tare loke visattikaṃ.
 

(Đức Thế Tôn nói: “Này Dhotaka,)

Ta sẽ giải thích cho ngươi về sự an tịnh,

về pháp đã được thấy, không phải do nghe nói lại;

sau khi hiểu pháp ấy, vị có niệm, trong khi sống,

có thể vượt qua sự vướng mắc ở thế gian.”

Thế Tôn:
1066. Thế Tôn liền nói rằng:
Hỡi này Dho-ta-ka,
Ta sẽ giảng cho Ông,
Pháp tịch tịnh hiện tại;
Không do xưa truyền lại,
Sau khi biết pháp này,
Hãy sống, giữa chánh niệm
Vượt tham ái ở đời.
(Kinh Tập, chương V)

Kittayissāmi te santin ti rāgassa santiṃ dosassa santiṃ mohassa santiṃ kodhassa santiṃ upanāhassa – makkhassa – paḷāsassa – issāya – macchariyassa – māyāya – sāṭheyyassa – thambhassa – sārambhassa – mānassa – atimānassa – madassa – pamādassa – sabbakilesānaṃ – sabbaduccaritānaṃ – sabbadarathānaṃ – sabbapariḷāhānaṃ – sabbasantāpānaṃ – sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ santiṃ upasantiṃ vūpasantiṃ nibbutiṃ paṭippassaddhiṃ kittayissāmi, pakittayissāmi ācikkhissāmi desissāmi paññapessāmi paṭṭhapessāmi vivarissāmi vibhajissāmi uttānīkarissāmi pakāsessāmī ’ti - kittayissāmi te santiṃ. 

Dhotakāti bhagavā ti - Dhotakā ti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavā ti gāravādhivacanametaṃ —pe— sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavā ’ti - dhotakāti bhagavā. 

Diṭṭhe dhamme anītihan ti - Diṭṭhe dhamme ti diṭṭhe dhamme ñāte dhamme tulite dhamme tīrite dhamme vibhūte dhamme vibhāvite dhamme ‘sabbe saṅkhārā aniccā ’ti —pe— ‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamman ’ti diṭṭhe dhamme ñāte dhamme tulite dhamme tīrite dhamme vibhāvite dhamme vibhūte dhamme ’ti - evampi ‘diṭṭhe dhamme.’
 

Trang 214:

Trang 215:

Athavā dukkhe diṭṭhe dukkhaṃ kathayissāmi, samudaye diṭṭhe samudayaṃ kathayissāmi, nirodhe diṭṭhe nirodhaṃ kathayissāmi, magge diṭṭhe maggaṃ kathayissāmī ’ti - evampi ‘diṭṭhe dhamme.’ Athavā ‘sandiṭṭhikaṃ akālikaṃ ehipassikaṃ opanayikaṃ paccattaṃ veditabbaṃ viññūhī ’ti - evampi ‘diṭṭhe dhamme.’ Anītihan ti na itihitihaṃ na itikirāya na paramparāya na piṭakasampadāya na takkahetu na nayahetu na ākāraparivitakkena na diṭṭhinijjhānakkhantiyā sāmaṃ sayamabhiññātaṃ attapaccakkhadhammaṃ taṃ kathayissāmī ’ti - diṭṭhe dhamme anītihaṃ.  

Yaṃ viditvā sato caran ti yaṃ viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā, ‘sabbe saṅkhārā aniccā ’ti viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā, ‘sabbe saṅkhārā dukkhā ’ti –pe– ‘sabbe dhammā anattā ’ti —pe— ‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamman ’ti viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā. Sato ti catūhi kāraṇehi sato: kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato, –pe– so vuccati sato. Caran ti caranto viharanto irīyanto vattento pālento yapento yāpento ’ti - yaṃ viditvā sato caraṃ.

Tare loke visattikan ti visattikā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo —pe— abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Visattikā ti kenaṭṭhena visattikā? —pe— visaṭā vitthatā ’ti - visattikā. Loke ti apāyaloke —pe— āyatanaloke. Tare loke visattikan ti loke vesā visattikā lokevetaṃ visattikaṃ sato tareyya uttareyya patareyya samatikkameyya vītivatteyyā ’ti - tare loke visattikaṃ.

Tenāha bhagavā:

“Kittayissāmi te santiṃ (dhotakāti bhagavā)
diṭṭhe dhamme anītihaṃ
yaṃ viditvā sato caraṃ
tare loke visattikan ”ti.
 

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:

(Đức Thế Tôn nói: “Này Dhotaka,)

Ta sẽ giải thích cho ngươi về sự an tịnh,

về pháp đã được thấy, không phải do nghe nói lại;

sau khi hiểu pháp ấy, vị có niệm, trong khi sống,

có thể vượt qua sự vướng mắc ở thế gian.”

Trang 216:

Trang 217:

▪ 5 - 7

▪ 5 - 7

Tañcāhaṃ abhinandāmi
mahesī santimuttamaṃ
yaṃ viditvā sato caraṃ
tare loke visattikaṃ.
 

“Và con thích thú về điều ấy,

thưa bậc đại ẩn sĩ, về sự an tịnh tối thượng;

sau khi hiểu pháp ấy, vị có niệm, trong khi sống,

có thể vượt qua sự vướng mắc ở thế gian.”

Dhotaka:
1067. Con cảm thấy hoan hỷ,
Pháp bậc Ðại sĩ giảng,
Pháp tịch tịnh vô thượng;
Sau khi biết pháp này,
Con sẽ sống chánh niệm,
Vượt tham ái ở đời.
(Kinh Tập, chương V)

Tañcāhaṃ abhinandāmī ti - Tan ti tuyhaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusiṭṭhiṃ nandāmi, abhinandāmi modāmi anumodāmi icchāmi sādiyāmi patthayāmi pihayāmi abhijappāmī ’ti - tañcāhaṃ abhinandāmi. 

Mahesī santimuttaman ti - Mahesī ti mahesī bhagavā mahantaṃ sīlakkhandhaṃ esi gavesi pariyesī ’ti mahesī, mahantaṃ samādhikkhandhaṃ —pe— kahaṃ narāsabho ’ti mahesī. Santimuttaman ti santi vuccati amataṃ nibbānaṃ, yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Uttaman ti aggaṃ seṭṭhaṃ viseṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaran ’ti - mahesī santimuttamaṃ. 

Yaṃ viditvā sato caran ti yaṃ viditaṃ katvā —pe— ‘sabbe saṅkhārā aniccā ’ti viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā, ‘sabbe saṅkhārā dukkhā ’ti –pe– ‘sabbe dhammā anattā ’ti –pe– ‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamman ’ti viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā. Sato ti catūhi kāraṇehi sato: kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato, –pe– so vuccati sato. Caran ti caranto –pe– yāpento ’ti - yaṃ viditvā sato caraṃ.  

Tare loke visattikan ti visattikā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo —pe— abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Visattikā ti kenaṭṭhena visattikā? —pe— visaṭā vitthatā ’ti - visattikā. Loke ti apāyaloke —pe— āyatanaloke. Tare loke visattikan ti loke vesā visattikā lokevetaṃ visattikaṃ sato tareyya, uttareyya –pe– vītivatteyyā ’ti - tare loke visattikaṃ.  

Tenāha so brāhmaṇo:

“Tañcāhaṃ abhinandāmi
mahesī santimuttamaṃ,
yaṃ viditvā sato caraṃ
tare loke visattikan ”ti.
 

Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:

“Và con thích thú về điều ấy,

thưa bậc đại ẩn sĩ, về sự an tịnh tối thượng;

sau khi hiểu pháp ấy, vị có niệm, trong khi sống,

con có thể vượt qua sự vướng mắc ở thế gian.”

Trang 218:

Trang 219:

▪ 5 - 8

▪ 5 - 8

Yaṃ kiñci sampajānāsi (dhotakāti bhagavā)
uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe,
etaṃ viditvā saṅgoti loke
bhavābhavāya mākāsi taṇhaṃ.
 

(Đức Thế Tôn nói: “Này Dhotaka,) bất cứ điều gì mà ngươi tự mình nhận biết, ở bên trên, bên dưới, luôn cả bề ngang và khoảng giữa, sau khi hiểu điều này là ‘sự quyến luyến’ ở thế gian, ngươi chớ tạo ra tham ái ở hữu và phi hữu.”

Thế Tôn:

1068. Thế Tôn lời đáp lại:
Hỡi này Dho-ta-ka,
Phàm Ông rõ biết gì,
Cao, thấp, ngang, chặng giữa,
Sau khi được rõ biết,
Tham ái này ở đời,
Chớ tạo nên khát ái
Với hữu và phi hữu.
(Kinh Tập, chương V)

Yaṃ kiñci sampajānāsī ti yaṃ kiñci sampajānāsi ājānāsi vijānāsi paṭivijānāsi paṭivijjhasī ’ti - yaṃ kiñci sampajānāsi. Dhotakāti bhagavā ti - Dhotakā ti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavā ti gāravādhivacanametaṃ —pe— sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavā ’ti - dhotakāti bhagavā. 

Uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe ti - Uddhan ti anāgataṃ, adho ti atītaṃ, tiriyañcāpi majjhe ti paccuppannaṃ. Uddhan ti devaloko, adho ti apāyaloko, tiriyañcāpi majjhe ti manussaloko. Athavā uddhan ti kusalā dhammā, adho ti akusalā dhammā, tiriyaṃ cāpi majjhe ti abyākatā dhammā. Uddhan ti arūpadhātu, adho ti kāmadhātu, tiriyañcāpi majjhe ti rūpadhātu. Uddhan ti sukhā vedanā, adho ti dukkhā vedanā, tiriyañcāpi majjhe ti adukkhamasukhā vedanā. Uddhan ti uddhaṃ pādatalā, adho ti adho kesamatthakā, tiriyañcāpi majjhe ti vemajjhe ’ti - uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe.  

Etaṃ viditvā saṅgoti loke ti saṅgo eso lagganaṃ etaṃ bandhanaṃ etaṃ paḷibodho esoti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā ’ti - etaṃ viditvā saṅgoti loke.

Bhavābhavāya mākāsi taṇhan ti - Taṇhā ti rūpataṇhā saddataṇhā –pe– dhammataṇhā. Bhavābhāvāyā ti bhavābhavāya kammabhavāya punabbhavāya, kāmabhavāya kammabhavāya kāmabhavāya punabbhavāya, rūpabhavāya kammabhavāya rūpabhavāya punabbhavāya, arūpabhavāya kammabhavāya arūpabhavāya punabbhavāya, punappunabhavāya, punappunagatiyā punappunauppattiyā punappunapaṭisandhiyā punappunaattabhāvābhinibbattiyā taṇhaṃ mākāsi, mā janesi mā sañjanesi mā nibbattesi mābhinibbattesi, pajaha vinodehi byantīkarohi anabhāvaṃ gamehī ’ti - bhavābhavāya mākāsi taṇhanti.

Tenāha bhagavā:

“Yaṃ kiñci sampajānāsi (dhotakāti bhagavā)
uddhaṃ adho tiriyaṃ cāpi majjhe,
etaṃ viditvā saṅgoti loke
bhavābhavāya mākāsi taṇhan ”ti.

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:  

(Đức Thế Tôn nói: “Này Dhotaka,) bất cứ điều gì mà ngươi tự mình nhận biết, ở bên trên, bên dưới, luôn cả bề ngang và khoảng giữa, sau khi hiểu điều này là ‘sự quyến luyến’ ở thế gian, ngươi chớ tạo ra tham ái ở hữu và phi hữu.”

Saha gāthāpariyosānā —pe— “Satthā me bhante bhagavā sāvakohamasmī ”ti.

Cùng với lúc kết thúc câu kệ ngôn, –nt– “Bạch ngài, đức Thế Tôn là bậc đạo sư của con, con là người đệ tử.”

Dhotakasuttaniddeso pañcamo.

Diễn Giải Kinh Dhotaka là thứ năm.

Trang 220:

Trang 221:

6. UPASĪVASUTTANIDDESO - DIỄN GIẢI KINH UPASĪVA

▪ 6 - 1

▪ 6 - 1

(VII) Câu hỏi của thanh niên Upasiva

Eko ahaṃ sakka, mahantamoghaṃ (iccāyasmā upasīvo)
anissito no visahāmi tārituṃ
ārammaṇaṃ brūhi samantacakkhu
yaṃ nissito oghamimaṃ tareyyaṃ.

(Tôn giả Upasīva nói rằng:) “Thưa vị dòng Sakya, một mình con, không nương tựa (nơi nào), con không có khả năng vượt qua dòng lũ lớn. Thưa bậc Toàn Nhãn, xin ngài hãy nói về đối tượng, được nương tựa vào nơi ấy, con có thể vượt qua dòng lũ này.”

Upasiva:
1069. Tôn giả U-pa-si-va:
Kính thưa bậc Thích tử,
Một mình, không y chỉ,
Con không thể vượt khỏi,
Dòng nước lớn mạnh này,
Kính thưa bậc Biến nhãn,
Hãy nói cho sở duyên,
Y chỉ sở duyên này,
Có thể vượt qua khỏi,
Dòng nước chảy mạnh này.
(Kinh Tập, chương V)

Eko ahaṃ sakka mahantamoghan ti - Eko ti puggalo vā me dutiyo natthi, dhammo vā me dutiyo natthi, yaṃ vā puggalaṃ nissāya, dhammaṃ vā nissāya mahantaṃ kāmoghaṃ bhavoghaṃ diṭṭhoghaṃ avijjoghaṃ tareyyaṃ uttareyyaṃ patareyyaṃ samatikkameyyaṃ vītivatteyyan ’ti - eko. Sakkā ti sakko, bhagavā ‘sakyakulā pabbajito ’tipi sakko. Athavā ‘aḍḍho mahaddhano dhanavā ’tipi sakko. Tassimāni dhanāni, seyyathīdaṃ: saddhādhanaṃ sīladhanaṃ hiridhanaṃ ottappadhanaṃ sutadhanaṃ cāgadhanaṃ paññādhanaṃ satipaṭṭhānadhanaṃ —pe— nibbānadhanaṃ, imehi anekehi dhanaratanehi aḍḍho mahaddhano dhanavā ’tipi sakko. Athavā sakko pahū visavī alamatto sūro vīro vikkanto abhīru acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso ’tipi sakko ’ti - eko ahaṃ sakka mahantamoghaṃ.

Iccāyasmā upasīvo ti - Iccā ti padasandhi —pe—. Āyasmā ti piyavacanaṃ —pe—. Upasīvo ti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ —pe— abhilāpo ’ti - iccāyasmā upasīvo.

Anissito no visahāmi tāritun ti - Anissito ti puggalaṃ vā anissito, dhammaṃ vā anissito, no visahāmi, na ussahāmi, na sakkomi, na paṭibalo, mahantaṃ kāmoghaṃ bhavoghaṃ diṭṭhoghaṃ avijjoghaṃ tarituṃ uttarituṃ patarituṃ samatikkamituṃ vītivattitun ’ti - anissito no visahāmi tārituṃ.
 

Trang 222:

Trang 223:

Ārammaṇaṃ brūhi samantacakkhū ti - Ārammaṇan ti ālambanaṃ nissayaṃ upanissayaṃ. Brūhī ti ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehi. Samantacakkhū ti samantacakkhu vuccati sabbaññutañāṇaṃ, bhagavā tena sabbaññutañāṇena upeto samupeto upagato samupagato upapanno sampanno samannāgato.

“Na tassa addiṭṭhamidhatthi kiñci
atho aviññātamajānitabbaṃ,
sabbaṃ abhiññāsi yadatthi neyyaṃ
tathāgato tena samantacakkhū ”ti.

- ‘ārammaṇaṃ brūhi samantacakkhu.’

2. “Đối với Ngài, không có bất cứ điều gì ở nơi đây là không được nhìn thấy, không được nhận thức, hoặc không thể biết được. Điều nào có thể biết được, Ngài đã biết rõ tất cả, vì thế đức Như Lai là bậc Toàn Nhãn.”

- ‘Thưa bậc Toàn Nhãn, xin ngài hãy nói về đối tượng’ là như thế.

Yaṃ nissito oghamimaṃ tareyyan ti - Yaṃ nissito ti yaṃ puggalaṃ vā nissito, dhammaṃ vā nissito, mahantaṃ kāmoghaṃ bhavoghaṃ diṭṭhoghaṃ avijjoghaṃ tareyyaṃ uttareyyaṃ patareyyaṃ samatikkameyyaṃ vītivatteyyan ’ti - yaṃ nissito oghamimaṃ tareyyaṃ.

Tenāha so brāhmaṇo:

“Eko ahaṃ sakka mahantamoghaṃ (iccāyasmā upasīvo)
anissito no visahāmi tārituṃ
ārammaṇaṃ brūhi samantacakkhu
yaṃ nissito oghamimaṃ tareyyan ”ti.
 

Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:

(Tôn giả Upasīva nói rằng:) “Thưa vị dòng Sakya, một mình con, không nương tựa (nơi nào), con không có khả năng vượt qua dòng lũ lớn. Thưa bậc Toàn Nhãn, xin ngài hãy nói về đối tượng, được nương tựa vào nơi ấy, con có thể vượt qua dòng lũ này.”

▪ 6 - 2

▪ 6 - 2

Ākiñcaññaṃ pekkhamāno satīmā (upasīvāti bhagavā)
natthīti nissāya tarassu oghaṃ
kāme pahāya virato kathāhi
taṇhakkhayaṃ nattamahābhipassa.

(Đức Thế Tôn nói: “Này Upasīva,) trong khi xem xét về Vô Sở Hữu Xứ, có niệm, nương tựa vào (ý niệm) ‘không có gì,’ ngươi hãy vượt qua dòng lũ. Sau khi dứt bỏ các dục, đã xa lánh hẳn các điều nghi hoặc, ngươi hãy quán sát sự cạn kiệt của tham ái, đêm và ngày.”

Thế Tôn:
1070. Ðây lời dạy Thế Tôn:
Này U-pa-si-va,
Biết gìn giữ chánh niệm,
Không mong đợi vật gì,
Ông sẽ vượt bộc lưu,
Nương tựa: "không có gì ",
Ngày đêm ngươi nhận thấy,
Ðoạn dục, ly nghi ngờ,
Ái diệt là Niết-bàn.
(Kinh Tập, chương V)

Ākiñcaññaṃ pekkhamāno satīmā ti so brāhmaṇo pakatiyā ākiñcaññāyatanasamāpattilābhī santaṃ yeva nissayaṃ na jānāti ‘ayaṃ me nissayo ’ti. Tassa bhagavā nissayaṃ ca ācikkhati, uttariñca niyyānapathaṃ. Ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ sato samāpajjitvā tato vuṭṭhahitvā tattha jāte cittacetasike dhamme aniccato pekkhamāno dukkhato – rogato – gaṇḍato – sallato – aghato – ābādhato – parato – palokato – ītito – uppaddavato – bhayato – upassaggato – calato – pabhaṅguto – addhuvato – atāṇato – alenato – asaraṇato –
 

Trang 224:

Trang 225:

– asaraṇībhūtato – rittato – tucchato – suññato – anattato – ādīnavato – viparināmadhammato – asārakato – aghamūlato – vadhakato – vibhavato – sāsavato – saṅkhatato – mārāmisato – jātidhammato – jarādhammato – vyādhidhammato – maraṇadhammato – sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammato – saṅkilesikadhammato – samudayadhammato – atthaṅgamato – assādato – ādīnavato – nissaraṇato – pekkhamāno dakkhamāno olokayamāno nijjhāyamāno upaparikkhamāno. Satimā ti yā sati anussati paṭissati —pe— sammāsati, ayaṃ vuccati sati. Imāya satiyā upeto hoti —pe— samannāgato, so vuccati satimā ’ti - ākiñcaññaṃ pekkhamāno satīmā.

Upasīvāti bhagavā ti - Upasīvā ti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavā ti gāravādhivacanametaṃ —pe— sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavā ’ti - upasīvāti bhagavā.

Natthīti nissāya tarassu oghan ti - Natthi kiñcī ti ākiñcaññāyatanasamāpatti. Kiṃkāraṇā natthi kiñcī ti ākiñcaññāyatanasamāpatti. Viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ sato samāpajjitvā tato vuṭṭhahitvā taññeva viññāṇaṃ abhāveti vyabhāveti antaradhāpeti ‘natthi kiñcī ’ti passati, taṃkāraṇā ‘natthi kiñcī ’ti ākiñcaññāyatanasamāpatti, taṃ nissāya upanissāya ālambanaṃ karitvā kāmoghaṃ bhavoghaṃ diṭṭhoghaṃ avijjoghaṃ tarassu uttarassu patarassu samatikkamassu vītivattassū ’ti - natthīti nissāya tarassu oghaṃ.

Kāme pahāya virato kathāhī ti - Kāmā ti uddānato dve kāmā: vatthukāmā ca kilesakāmā ca. —pe— Ime vuccanti vatthukāmā. —pe— Ime vuccanti kilesakāmā. Kāme pahāyā ti vatthukāme parijānitvā kilesakāme pahāya pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā ’ti - kāme pahāya. Virato kathāhī ti kathaṃkathā vuccati vicikicchā, dukkhe kaṅkhā, —pe— thambhitattaṃ cittassa manovilekho. Kathaṃkathāya ārato virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippayutto visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharatī ’ti - evampi ‘virato kathāhi.’ Athavā dvattiṃsāya tiracchānakathāya ārato virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippayutto visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharatī ’ti - evampi ‘virato kathāhī ’ti - kāme pahāya virato kathāhi.
 

Trang 226:

Trang 227:

Taṇhakkhayaṃ nattamahābhipassā ti - Taṇhā ti rūpataṇhā, —pe— dhammataṇhā. Nattaṃ vuccati ratti, aho ti divaso, rattiñca divā ca taṇhakkhayaṃ rāgakkhayaṃ dosakkhayaṃ mohakkhayaṃ gatikkhayaṃ upapattikkhayaṃ paṭisandhikkhayaṃ bhavakkhayaṃ saṃsārakkhayaṃ vaṭṭakkhayaṃ passa, abhipassa dakkha olokaya nijjhāya upaparikkhā ’ti - taṇhakkhayaṃ nattamahābhipassa.

Tenāha bhagavā:

“Ākiñcaññaṃ pekkhamāno satīmā (upasīvāti bhagavā)
natthīti nissāya tarassu oghaṃ,
kāme pahāya virato kathāhi
taṇhakkhayaṃ nattamahābhipassā ”ti.
 

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:

(Đức Thế Tôn nói: “Này Upasīva,) trong khi xem xét về Vô Sở Hữu Xứ, có niệm, nương tựa vào (ý niệm) ‘không có gì,’ ngươi hãy vượt qua dòng lũ. Sau khi dứt bỏ các dục, đã xa lánh hẳn các điều nghi hoặc, ngươi hãy quán sát sự cạn kiệt của tham ái, đêm và ngày.”

▪ 6 - 3

▪ 6 - 3

Sabbesu kāmesu yo vītarāgo (iccāyasmā upasīvo)
ākiñcaññaṃ nissito hitvamaññaṃ
saññāvimokkhe paramedhimutto
tiṭṭhe nu so tattha anānuyāyī.

(Tôn giả Upasīva nói rằng:): “Vị nào đã xa lìa sự luyến ái ở tất cả các dục, đã nương tựa vào Vô Sở Hữu Xứ sau khi từ bỏ pháp (chứng đắc) khác,[1] đã thiên về sự giải-thoát-do-tưởng cao nhất, phải chăng vị ấy có thể trụ lại ở nơi ấy, không đi tiếp nữa?”

Upasiva:
1071. U-pa-si-va nói:
Ai là người ly tham,
Ðối với tất cả dục,
Y chỉ không có gì,
Từ bỏ mọi gì khác,
Ðược giải thoát hoàn toàn,
Tưởng giải thoát tối thượng,
Tại đấy vị ấy trú,
Không tiếp tục đi tới.
(Kinh Tập, chương V)

Sabbesu kāmesu yo vītarāgo ti - Sabbesū ti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādiyanavacanametaṃ ‘sabbesū ’ti. Kāmesū ti - Kāmā ti uddānato dve kāmā: vatthukāmā ca kilesakāmā ca. —pe—. Ime vuccanti vatthukāmā. —pe— Ime vuccanti kilesakāmā. Sabbesu kāmesu yo vītarāgo ti sabbesu kāmesu yo vītarāgo vigatarāgo cattarāgo vantarāgo muttarāgo pahīnarāgo paṭinissaṭṭharāgo vikkhambhanato ’ti - sabbesu kāmesu yo vītarāgo.

Iccāyasmā upasīvo ti - Iccā ti padasandhi —pe—. Āyasmā ti piyavacanaṃ —pe—. Upasīvo ti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ —pe— abhilāpo ’ti - iccāyasmā upasīvo.

Ākiñcaññaṃ nissito hitvamaññan ti heṭṭhimā cha samāpattiyo hitvā cajitvā pariccajitvā atikkamitvā samatikkamitvā vītivattitvā ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ nissito assito allīno upagato samupagato ajjhosito adhimutto ’ti - ākiñcaññaṃ nissito hitva maññaṃ.
 

Trang 228:

Trang 229:

Saññāvimokkhe paramedhimutto ti saññāvimokkhā vuccanti sattasaññāsamāpattiyo, yāvatā saññāsamāpattī, tāsaṃ ākiñcaññāyatanasamāpattivimokkho aggo ca seṭṭho ca viseṭṭho ca pāmokkho ca uttamo ca pavaro ca, parame agge seṭṭhe viseṭṭhe pāmokkhe uttame pavare adhimuttivimokkhena adhimutto tatrādhimutto [tadadhimutto ] taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo ’ti - saññāvimokkhe paramedhimutto.

Tiṭṭhe nu so tattha anānuyāyī ti - Tiṭṭhe nū ti saṃsayapucchā vimatipucchā dveḷhakapucchā anekaṃsapucchā. evaṃ nu kho na nu kho kinnu kho kathannu kho ’ti - tiṭṭhe nu. Tatthā ti ākiñcaññāyatane. Anānuyāyī ti anānuyāyī aviccamāno, avigacchamāno anantaradhāyamāno aparihāyamāno. Athavā arajjamāno adussamāno amuyhamāno akilissamāno ’ti - tiṭṭhe nu so tattha anānuyāyī.

Tenāha so brāhmaṇo:

“Sabbesu kāmesu yo vītarāgo (iccāyasmā upasīvo)
ākiñcaññaṃ nissito hitvamaññaṃ,
saññāvimokkhe paramedhimutto
tiṭṭhe nu so tattha anānuyāyī ”ti.
 

Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:

(Tôn giả Upasīva nói rằng:): “Vị nào đã xa lìa sự luyến ái ở tất cả các dục, đã nương tựa vào Vô Sở Hữu Xứ sau khi từ bỏ pháp (chứng đắc) khác, đã thiên về sự giải-thoát-do-tưởng cao nhất, phải chăng vị ấy có thể trụ lại ở nơi ấy, không đi tiếp nữa?”

▪ 6 - 4

▪ 6 - 4

Sabbesu kāmesu yo vītarāgo (upasīvāti bhagavā)
ākiñcaññaṃ nissito hitvamaññaṃ,
saññāvimokkhe paramedhimutto
tiṭṭheyya so tattha anānuyāyī.

Thế Tôn:
1072. Thế Tôn nói như sau:
Này U-pa-si-va,
Ai hoàn toàn ly tham,
Ðối với tất cả dục,
Y chỉ không có gì,
Từ bỏ mọi gì khác,
Ðược giải thoát hoàn toàn,
Tương giải thoát tối thượng,
Tại đấy, vị ấy trú,
Không tiếp tục đi tới.
(Kinh Tập, chương V)

Sabbesu kāmesu so vītarāgo ti - Sabbesū ti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādiyanavacanametaṃ ‘sabbesū ’ti. Kāmesū ti - Kāmā ti uddānato dve kāmā: vatthukāmā ca kilesakāmā ca. —pe—. Ime vuccanti vatthukāmā. —pe— Ime vuccanti kilesakāmā. Sabbesu kāmesu yo vītarāgo ti sabbesu kāmesu yo vītarāgo —pe— paṭinissaṭṭharāgo vikkhambhanato ’ti - sabbesu kāmesu yo vītarāgo.
 

Trang 230:

Trang 231:

Upasīvāti bhagavā ti - Upasīvā ti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavā ti gāravādhivacanametaṃ —pe— sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavā ’ti - upasīvāti bhagavā.

Ākiñcaññaṃ nissito hitvamaññan ti heṭṭhimā cha samāpattiyo hitvā cajitvā pariccajitvā atikkamitvā samatikkamitvā vītivattitvā ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ nissito assito allīno upagato samupagato ajjhosito adhimutto ’ti - ākiñcaññaṃ nissito hitvamaññaṃ.

Saññāvimokkhe paramedhimutto ti saññāvimokkhā vuccanti sattasaññāsamāpattiyo, yāvatā saññāsamāpattī tāsaṃ ākiñcaññāyatanasamāpattivimokkho aggo ca seṭṭho ca viseṭṭho ca pāmokkho ca uttamo ca pavaro ca, parame agge seṭṭhe viseṭṭhe pāmokkhe uttame pavare adhimuttivimokkhenādhimutto tatrādhimutto tadadhimutto —pe— tadadhipateyyo ’ti - saññāvimokkhe paramedhimutto.

Tiṭṭheyya so tattha anānuyāyī ti - Tiṭṭheyyā ti tiṭṭheyya saṭṭhikappasahassāni. Tatthā ti ākiñcaññāyatane. Anānuyāyī ti anānuyāyī aviccamāno avigacchamāno anantaradhāyamāno aparihāyamāno. Athavā arajjamāno adussamāno amuyhamāno akilissamāno ’ti - tiṭṭheyya so tattha anānuyāyī.

Tenāha bhagavā:

“Sabbesu kāmesu yo vītarāgo (upasīvāti bhagavā)
ākiñcaññaṃ nissito hitvamaññaṃ,
saññāvimokkhe paramedhimutto
tiṭṭheyya so tattha anānuyāyī ”ti.
 

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:

(Đức Thế Tôn nói: “Này Upasīva,) vị nào đã xa lìa sự luyến ái ở tất cả các dục, đã nương tựa vào Vô Sở Hữu Xứ sau khi từ bỏ pháp (chứng đắc) khác, đã thiên về sự giải-thoát-do-tưởng cao nhất, vị ấy có thể trụ lại ở nơi ấy, không đi tiếp nữa.”

Trang 232:

Trang 233:

▪ 6 - 5

▪ 6 - 5

Tiṭṭhe ce so tattha anānuyāyī
pūgampi vassānaṃ samantacakkhu,
tattheva so sītisiyā vimutto
cavetha viññāṇaṃ tathāvidhassa.

(Tôn giả Upasīva nói rằng:) “Nếu vị ấy trụ lại ở nơi ấy, không đi tiếp nữa, thậm chí một số năm, thưa bậc Toàn Nhãn, ngay tại chỗ ấy, vị ấy có thể có sự mát mẻ, được giải thoát, có phải thức của vị thuộc hạng như thế ấy có thể diệt tắt?”

Upasiva:
1073. Nếu vị ấy tại đấy,
An trú không đi tiếp,
Trong một số nhiều năm,
Ôi bậc có biến nhãn!
Nếu vị ấy tại đấy,
Ðược mát lạnh giải thoát,
Với vị được như vậy,
Còn có thức hay không?
(Kinh Tập, chương V)

Tiṭṭhe ce so tattha anānuyāyī ti sace so tiṭṭheyya saṭṭhikappasahassāni. Tatthā ti ākiñcaññāyatane. Anānuyāyī ti anānuyāyī aviccamāno avigacchamāno anantaradhāyamāno aparihāyamāno. Athavā arajjamāno adussamāno amuyhamāno akilissamāno ’ti - tiṭṭhe ce so tattha anānuyāyī.

Pūgampi vassānaṃ samantacakkhū ti - Pūgampi vassānan ti pūgampi vassānaṃ bahūni vassāni bahūni vassasatāni bahūni vassasahassāni bahūni vassasatasahassāni bahūni kappāni bahūni kappasatāni bahūni kappasahassāni bahūni kappasatasahassāni. Samantacakkhū ti samantacakkhu vuccati sabbaññutañāṇaṃ, —pe— tathāgato tena samantacakkhū ’ti - pūgampi vassānaṃ samantacakkhu.

Tattheva so sītisiyā vimutto cavetha viññāṇaṃ tathāvidhassā ti tattheva so sītībhāvamanuppatto nicco dhuvo sassato aviparināmadhammo sassatisamaṃ tatheva tiṭṭheyya. Athavā tassa viññāṇaṃ caveyya ucchijjeyya nasseyya vinasseyya na bhaveyya punabbhavapaṭisandhiviññāṇaṃ nibbatteyya kāmadhātuyā vā rūpadhātuyā vā arūpadhātuyā vā ’ti ākiñcaññāyatanaṃ samāpannassa sassatañca ucchedañca pucchati udāhu tattheva anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyeyya. Athavā tassa viññāṇaṃ caveyya, puna paṭisandhiviññāṇaṃ nibbatteyya kāmadhātuyā vā rūpadhātuyā vā arūpadhātuyā vā ’ti ākiñcaññāyatanaṃ upapannassa parinibbānañca paṭisandhiñca pucchati. Tathāvidhassā ti tathāvidhassa tādisassa tassaṇṭhitassa tappakārassa tappaṭibhāgassa ākiñcaññāyatanaṃ upapannassā ’ti - tattheva so sītisiyā vimutto cavetha viññāṇaṃ tathāvidhassa.

Tenāha so brāhmaṇo:

“Tiṭṭhe ce so tattha anānuyāyī
pūgampi vassānaṃ samantacakkhu,
tattheva so sītisiyā vimutto
cavetha viññāṇaṃ tathāvidhassā ”ti.
 

Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:

(Tôn giả Upasīva nói rằng:) “Nếu vị ấy trụ lại ở nơi ấy, không đi tiếp nữa, thậm chí một số năm, thưa bậc Toàn Nhãn, ngay tại chỗ ấy, vị ấy có thể có sự mát mẻ, được giải thoát, có phải thức của vị thuộc hạng như thế ấy có thể diệt tắt?”

Trang 234:

Trang 235:

▪ 6 - 6

▪ 6 - 6

Acci yathā vātavegena khittā (upasīvāti bhagavā)
atthaṃ paleti na upeti saṅkhaṃ
evaṃ munī nāmakāyā vimutto
atthaṃ paleti na upeti saṅkhaṃ.

Thế Tôn:
1074. Ðây lời Thế Tôn nói:
Hỡi U-pa-si-va!
Cũng giống như ngọn lửa,
Bị sức gió mạnh thổi,
Ði đến chỗ tận cùng,
Không có thể ước lượng,
Cũng vậy, vị ẩn sĩ,
Ðược giải thoát danh thân,
Ði đến chỗ tận cùng,
Không có thể ước lượng.
(Kinh Tập, chương V)

Acci yathā vātavegena khittā ti - Acci vuccati jālasikhā. Vātā ti puratthimā vātā, pacchimā vātā, uttarā vātā, dakkhiṇā vātā, sarajā vātā, arajā vātā, sītā vātā, uṇhā vātā, parittā vātā, adhimattā vātā, kāḷavātā, verambhavātā, pakkhavātā, supaṇṇavātā, tālapaṇṇavātā, vidhūpanavātā. Vātavegena khittā ti vātavegena khittā ukkhittā nunnā panunnā khambhitā vikkhambhitā ’ti - acci yathā vātavegena khittā. Upasīvāti bhagavā ti - Upasīvā ti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavā ti gāravādhivacanametaṃ –pe– sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavā ’ti – upasīvāti bhagavā.

Atthaṃ paleti na upeti saṅkhan ti - Atthaṃ paletī ti atthaṃ paleti, atthaṃ gameti, atthaṃ gacchati, nirujjhati, vūpasamati, paṭippassambhati. Na upeti saṅkhan ti saṅkhaṃ na upeti, uddesaṃ na upeti, gaṇanaṃ na upeti, paṇṇattiṃ na upeti, puratthimaṃ vā disaṃ gato, pacchimaṃ vā disaṃ gato, uttaraṃ vā disaṃ gato, dakkhiṇaṃ vā disaṃ gato, uddhaṃ vā gato, adho vā gato, tiriyaṃ vā gato, vidisaṃ vā gatoti so hetu natthi, paccayo natthi, kāraṇaṃ natthi yena saṅkhaṃ gaccheyyā ’ti - atthaṃ paleti na upeti saṅkhaṃ.

Evaṃ munī nāmakāyā vimutto ti - Evan ti opammasampaṭipādanaṃ. Munī ti monaṃ vuccati ñāṇaṃ, —pe— saṅgajālamaticca so muni. Nāmakāyā vimutto ti so muni pakatiyā pubbeva rūpakāyā vimutto, tadaṅgasamatikkamā vikkhambhanappahānena pahīno, tassa munino bhavantaṃ āgamma cattāro ariyamaggā paṭiladdhā honti, catunnaṃ ariyamaggānaṃ paṭiladdhattā nāmakāyo ca rūpakāyo ca pariññātā honti, nāmakāyassa ca rūpakāyassa ca pariññātattā nāmakāyā ca rūpakāyā ca mutto vimutto suvimutto accantaṃ anupādāvimokkhenā ’ti - evaṃ munī nāmākāyā vimutto.
 

Trang 236:

Trang 237:

Atthaṃ paleti na upeti saṅkhan ti - Atthaṃ paletī ti anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyati. Na upeti saṅkhan ti anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbuto saṅkhaṃ na upeti, uddesaṃ na upeti, gaṇanaṃ na upeti, paṇṇattiṃ na upeti, khattiyoti vā brāhmaṇoti vā vessoti vā suddoti vā gahaṭṭhoti vā pabbajitoti vā devoti vā manussoti vā rūpīti vā arūpīti vā saññīti vā asaññīti vā nevasaññīnāsaññīti vā so hetu natthi, paccayo natthi, kāraṇaṃ natthi, yena saṅkhaṃ gaccheyyā ’ti - atthaṃ paleti na upeti saṅkhaṃ.

Tenāha bhagavā:

“Acci yathā vātavegena khittā (upasīvāti bhagavā)
atthaṃ paleti na upeti saṅkhaṃ,
evaṃ munī nāmakāyā vimutto
atthaṃ paleti na upeti saṅkhan ”ti.
 

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:

(Đức Thế Tôn nói: “Này Upasīva,) giống như ngọn lửa đã bị dập tắt bởi lực đẩy của làn gió, thời đi đến sự chấm dứt, không đạt đến danh xưng; tương tự như vậy, vị hiền trí đã được giải thoát khỏi danh thân thời đi đến sự chấm dứt, không đạt đến danh xưng.”

▪ 6 - 7

▪ 6 - 7

Atthaṃ gato so uda vā so natthi
udāhu ve sassatiyā arogo,
taṃ me munī sādhu viyākarohi
tathā hi te vidito esa dhammo.

“Có phải vị ấy đi đến sự chấm dứt hay vị ấy không có (hiện hữu), hay là vị ấy thật sự ở vào trạng thái trường tồn, vô bệnh? Thưa bậc hiền trí, xin ngài hãy giải thích tường tận điều ấy cho con, bởi vì pháp này đã được ngài biết đúng theo bản thể.”

Upasiva:
1075. Vị đi đến tận cùng,
Có phải không hiện hữu,
Hai vị ấy thường hằng,
Ðạt được sự không bệnh,
Lành thay, bậc ẩn sĩ,
Hãy trả lời cho con,
Có vậy, con hiểu được,
Pháp như thật Ngài giảng.
(Kinh Tập, chương V)

Atthaṃ gato so uda vā so natthī ti so atthaṃ gato udāhu natthi, so niruddho ucchinno vinaṭṭho ’ti - atthaṃ gato so uda vā so natthi.

Udāhu ve sassatiyā arogo ti udāhu nicco dhuvo sassato aviparināmadhammo sassatisamaṃ tatheva tiṭṭheyyā ’ti - udāhu ve sassatiyā arogo.

Taṃ me munī sādhu viyākarohī ti - Tan ti yaṃ pucchāmi, yaṃ yācāmi, yaṃ ajjhesāmi, yaṃ pasādemi. Munī ti monaṃ vuccati ñāṇaṃ, —pe— saṅgajālamaticca so muni. Sādhu viyākarohī ti sādhu ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehī ’ti - taṃ me munī sādhu viyākarohi.
 

Trang 238:

Trang 239:

Tathā hi te vidito esa dhammo ti tathā hi te vidito tulito tīrito vibhūto vibhāvito esa dhammo ’ti - tathā hi te vidito esa dhammo.

Tenāha so brāhmaṇo:

“Atthaṃ gato so uda vā so natthi
udāhu ve sassatiyā arogo,
taṃ me munī sādhu viyākarohi
tathā hi te vidito esa dhammo ”ti.
 

Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:

“Có phải vị ấy đi đến sự chấm dứt hay vị ấy không có (hiện hữu), hay là vị ấy thật sự ở vào trạng thái trường tồn, vô bệnh? Thưa bậc hiền trí, xin ngài hãy giải thích tường tận điều ấy cho con, bởi vì pháp này đã được ngài biết đúng theo bản thể.”

▪ 6 - 8

▪ 6 - 8

Atthaṃ gatassa na pamāṇamatthi (upasīvāti bhagavā)
yena naṃ vajju taṃ tassa natthi,
sabbesu dhammesu samūhatesu
samūhatā vādapathāpi sabbe.

(Đức Thế Tôn nói: “Này Upasīva,) đối với vị đã đi đến sự chấm dứt, thì không có sự ước lượng. Với điều nào người ta có thể nói về vị ấy, thì điều ấy không còn có đối với vị ấy. Khi tất cả các pháp đã được bứng lên hoàn toàn, ngay cả đường lối của lời nói cũng được bứng lên hoàn toàn.”

Thế Tôn:
1076. Thế Tôn nói như sau:
Hỡi U-pa-si-va,
Người đi đến tận cùng,
Không thể còn ước lượng,
Với gì, nói đến nó,
Không còn có cái ấy,
Khi tất cả các pháp,
Ðã được nhổ hẳn lên,
Mọi con đường nói phô,
Ðược nhổ lên sạch hết.
(Kinh Tập, chương V)

Atthaṃ gatassa na pamāṇamatthī ti - Atthaṃ gatassā ti anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbutassa rūpapamāṇaṃ natthi, vedanāpamāṇaṃ natthi, saññāpamāṇaṃ natthi, saṅkhārapamāṇaṃ natthi, viññāṇapamāṇaṃ natthi. Natthi na santi na saṃvijjati nūpalabbhati pahīnaṃ samucchinnaṃ vūpasantaṃ paṭippassaddhaṃ abhabbuppattikaṃ ñāṇagginā daḍḍhan ’ti - atthaṃ gatassa na pamāṇamatthi. Upasīvāti bhagavā ti - Upasīvā ti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavā ti gāravādhivacanametaṃ –pe– sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavā ’ti – upasīvāti bhagavā.

Yena naṃ vajju taṃ tassa natthī ti yena rāgena vadeyyuṃ, yena dosena vadeyyuṃ, yena mohena vadeyyuṃ, yena mānena vadeyyuṃ, yāya diṭṭhiyā vadeyyuṃ, yena uddhaccena vadeyyuṃ, yāya vicikicchāya vadeyyuṃ, yehi anusayehi vadeyyuṃ, rattoti vā duṭṭhoti vā mūḷhoti vā vinibaddhoti vā parāmaṭṭhoti vā vikkhepagatoti vā aniṭṭhaṅgatoti vā thāmagatoti vā te abhisaṅkhārā pahīnā, abhisaṅkhārānaṃ pahīnattā gatiyā yena vadeyyuṃ nerayikoti vā tiracchānayonikoti vā pettivisayikoti vā manussoti vā devoti vā rūpīti vā arūpīti vā saññīti vā asaññīti vā nevasaññīnāsaññīti vā so hetu natthi, paccayo natthi, kāraṇaṃ natthi, yena vadeyyuṃ katheyyuṃ bhaṇeyyuṃ dīpeyyuṃ vohareyyun ’ti - yena naṃ vajju taṃ tassa natthi.
 

Trang 240:

Trang 241:

Sabbesu dhammesu samūhatesū ti sabbesu dhammesu sabbesu khandhesu sabbesu āyatanesu sabbesu dhātusu sabbāsu gatisu sabbāsu upapattisu sabbāsu paṭisandhisu sabbesu bhavesu sabbesu saṃsāresu sabbesu vaṭṭesu ūhatesu samūhatesu uddhatesu samuddhatesu uppāṭitesu samuppāṭitesu pahīnesu samucchinnesu vūpasantesu paṭippassaddhesu abhabbuppattikesu ñāṇagginā daḍḍhesū ’ti - sabbesu dhammesu samūhatesu.

Samūhatā vādapathāpi sabbe ti vādapathā vuccanti kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca, tassa vādā ca vādapathā ca adhivacanāni ca adhivacanapathā ca niruttī ca niruttipathā ca paññattī ca paññattipathā ca ūhatā samūhatā uddhatā samuddhatā uppāṭitā samuppāṭitā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā ’ti - samūhatā vādapathāpi sabbe.

Tenāha bhagavā:

“Atthaṃ gatassa na pamāṇamatthi (upasīvāti bhagavā)
yena naṃ vajju taṃ tassa natthi,
sabbesu dhammesu samūhatesu
samūhatā vādapathāpi sabbe ”ti.

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:

(Đức Thế Tôn nói: “Này Upasīva,) đối với vị đã đi đến sự chấm dứt, thì không có sự ước lượng. Với điều nào người ta có thể nói về vị ấy, thì điều ấy không còn có đối với vị ấy. Khi tất cả các pháp đã được bứng lên hoàn toàn, ngay cả đường lối của lời nói cũng được bứng lên hoàn toàn.”

Saha gāthāpariyosānā –pe– pañjaliko namassamāno nisinno hoti: “Satthā me bhante bhagavā sāvakohamasmī ”ti.
 

Cùng với lúc kết thúc câu kệ ngôn, –nt– (vị ấy) đã ngồi xuống, chắp tay lên, cúi lạy đức Thế Tôn (nói rằng): “Bạch ngài, đức Thế Tôn là bậc đạo sư của con, con là người đệ tử.”

Upasīvasuttaniddeso chaṭṭho.

Diễn Giải Kinh Upasīva là thứ sáu.

<Trang Kế>