5. DHOTAKASUTTANIDDESO - DIỄN GIẢI KINH DHOTAKA
|
Nguồn: Tam Tạng
Pāli - Sinhala thuộc Buddha Jayanti Tripitaka Series (BJTS) |
Lời tiếng Việt:
Tỳ khưu Indacanda |
Trang 194: |
Trang 195:
|
▪ 5 - 1
|
▪ 5 - 1 |
(VI) Câu hỏi của thanh
niên Dhotaka: |
Pucchāmi taṃ bhagavā brūhi metaṃ
(iccāyasmā dhotako)
vācābhikaṅkhāmi mahesi tuyhaṃ,
tava sutvāna nigghosaṃ
sikkhe nibbānamattano.
|
(Tôn giả Dhotaka
nói rằng:) “Thưa đức Thế Tôn, con hỏi ngài. Xin ngài hãy trả lời
con về điều này. Thưa bậc đại ẩn sĩ, con mong mỏi lời nói của
ngài. Sau khi lắng nghe lời tuyên bố của ngài, con có thể học
tập về sự diệt tắt cho bản thân.”
|
Dhotaka:
1061. Tôn giả Dhô-ta-ka:
Con xin hỏi Thế Tôn,
Mong Ngài trả lời cho,
Con chờ đợi lời Ngài,
Kính thưa bậc Ðại sĩ,
Nghe lời Ngài tuyên bố,
Chúng con sẽ tự mình,
Học tập giới Niết-bàn.
(Kinh
Tập, chương V) |
Pucchāmi taṃ bhagavā brūhi metan ti - Pucchā ti
tisso pucchā: adiṭṭhajotanā pucchā, diṭṭhasaṃsandanā pucchā
vimaticchedanā pucchā, —pe— Imā tisso pucchā. —pe—nibbānapucchā.
Pucchāmi tan ti: pucchāmi taṃ, yācāmi taṃ, ajjhesāmi taṃ,
pasādemi taṃ, kathayassu me ’ti - pucchāmi taṃ. Bhagavā
ti gāravādhivacanametaṃ —pe— sacchikā paññatti, yadidaṃ ‘bhagavā
’ti. Brūhi metan ti brūhi ācikkhāhi desehi paññapehi
paṭṭhapehi vivara vibhaja uttānīkarohi pakāsehī ’ti - pucchāmi
taṃ bhagavā brūhi metaṃ.
|
|
Iccāyasmā dhotako ti - Iccā ti padasandhi —pe—
Āyasmā ti piyavacanaṃ garuvacanaṃ
sagāravasappatissādhivacanametaṃ ‘āyasmā ’ti. Dhotako ti
tassa brāhmaṇassa nāmaṃ saṅkhā samaññā paññatti vohāro nāmaṃ
nāmakammaṃ nāmadheyyaṃ nirutti byañjanaṃ abhilāpo ’ti -
iccāyasmā dhotako.
|
|
Vācābhikaṅkhāmi mahesi tuyhan ti tuyhaṃ vacanaṃ
byappathaṃ desanaṃ anusiṭṭhiṃ kaṅkhāmi abhikaṅkhāmi icchāmi
sādiyāmi patthayāmi pihayāmi abhijappāmi. Mahesī ti
mahesī bhagavā, mahantaṃ sīlakkhandhaṃ esi gavesi pariyesī ’ti
mahesī. —pe— kahaṃ narāsabhoti mahesī ’ti - vācābhikaṅkhāmi
mahesi tuyhaṃ.
|
|
Tava sutvāna nigghosan ti tuyhaṃ vacanaṃ byappathaṃ
desanaṃ anusiṭṭhiṃ sutvā suṇitvā uggahetvā upadhārayitvā
upalakkhayitvā ’ti - tava sutvāna nigghosaṃ.
|
|
Trang 196: |
Trang 197:
|
Sikkhe nibbānamattano ti - Sikkhā ti tisso sikkhā:
adhisīlasikkhā adhicittasikkhā adhipaññāsikkhā. —pe— Ayaṃ
adhipaññāsikkhā. Nibbānamatto ti attano rāgassa
nibbāpanāya,dosassa nibbāpanāya, mohassa nibbāpanāya, kodhassa
nibbāpanāya upanāhassa nibbāpanāya, —pe—
sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ samāya upasamāya vūpasamāya
nibbāpanāya paṭinissaggāya paṭippassaddhiyā adhisīlampi
sikkheyya, adhicittampi sikkheyya, adhipaññampi sikkheyya. Imā
tisso sikkhāyo āvajjanto sikkheyya, jānanto sikkheyya, passanto
sikkheyya, paccavekkhanto sikkheyya, cittaṃ adhiṭṭhahanto
sikkheyya, saddhāya adhimuccanto sikkheyya, viriyaṃ paggaṇhanto
sikkheyya, satiṃ upaṭṭhapento sikkheyya, cittaṃ samādahanto
sikkheyya, paññāya pajānanto sikkheyya, abhiññeyyaṃ abhijānanto
sikkheyya, pariññeyyaṃ parijānanto sikkheyya, pahātabbaṃ
pajahanto sikkheyya, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkheyya,
sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkheyya, ācareyya samācareyya
samādāya vatteyyā ’ti - sikkhe nibbānamattano.
|
|
Tenāha so brāhmaṇo:
“Pucchāmi taṃ bhagavā brūhi metaṃ (iccāyasmā dhotako)
vācābhikaṅkhāmi mahesi tuyhaṃ,
tava sutvāna nigghosaṃ
sikkhe nibbānamattano ”ti.
|
Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói
rằng:
(Tôn
giả Dhotaka nói rằng:) “Thưa đức Thế Tôn, con hỏi ngài. Xin ngài
hãy trả lời con về điều này. Thưa bậc đại ẩn sĩ, con mong mỏi
lời nói của ngài. Sau khi lắng nghe lời tuyên bố của ngài, con
có thể học tập về sự diệt tắt cho bản thân.”
|
▪ 5 - 2 |
▪ 5 - 2
|
Tena hātappaṃ karohi (dhotakāti bhagavā)
idheva nipako sato,
ito sutvāna nigghosaṃ
sikkhe nibbānamattano.
|
(Đức
Thế Tôn nói: “Này Dhotaka,) chính vì điều ấy ngươi hãy thực hiện
sự nhiệt tâm, ngay tại nơi này, hãy là người có sự chín chắn, có
niệm. Sau khi lắng nghe lời tuyên bố từ nơi đây, nên học tập về
sự diệt tắt cho bản thân.”
|
Thế Tôn:
1062. Thế Tôn đáp lại rằng:
Hỡi này Dhô-ta-ka,
Ở đây Ông nhiệt tâm,
Sáng suốt và chánh niệm,
Từ đây, nghe tuyên bố,
Tự học tập Niết-bàn.
(Kinh
Tập, chương V)
|
Tena hātappaṃ karohī ti ātappaṃ karohi, ussāhaṃ karohi,
ussoḷhiṃ karohi, thāmaṃ karohi, dhitiṃ karohi, viriyaṃ karohi,
chandaṃ janehi sañjanehi upaṭṭhapehi samuṭṭhapehi nibbattehi
abhinibbattehī ’ti - tena hātappaṃ karohi.
|
|
Trang 198: |
Trang 199:
|
Dhotakāti bhagavā ti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena
ālapati. Bhagavā ti gāravādhivacanametaṃ —pe— sacchikā
paññatti, yadidaṃ ‘bhagavā ’ti - dhotakāti bhagavā.
|
|
Idheva nipako sato ti - Idhā ti imissā diṭṭhiyā
imissā khantiyā imissā ruciyā imasmiṃ ādāye imasmiṃ dhamme
imasmiṃ vinaye imasmiṃ dhammavinaye imasmiṃ pāvacane imasmiṃ
brahmacariye imasmiṃ satthusāsane imasmiṃ attabhāve imasmiṃ
manussaloke. Nipako ti nipako paṇḍito paññavā buddhimā
ñāṇī vibhāvī medhāvī. Sato ti catūhi kāraṇehi sato: kāye
kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato —pe— so vuccati sato
’ti - idheva nipako sato.
|
|
Ito sutvāna nigghosan ti ito mayhaṃ vacanaṃ byappathaṃ
desanaṃ anusiṭṭhiṃ sutvā suṇitvā uggahetvā upadhārayitvā
upalakkhayitvā ’ti - ito sutvāna nigghosaṃ.
|
|
Sikkhe nibbānamattano ti - Sikkhā ti tisso sikkhā:
adhisīlasikkhā adhicittasikkhā adhipaññāsikkhā —pe— Ayaṃ
adhipaññāsikkhā. Nibbānamattano ti attano rāgassa
nibbāpanāya, dosassa nibbāpanāya, mohassa nibbāpanāya, kodhassa
nibbāpanāya, upanāhassa nibbāpanāya —pe— sabbā
kusalābhisaṅkhārānaṃ samāya upasamāya vūpasamāya nibbāpanāya
paṭinissaggāya paṭippassaddhiyā adhisīlampi sikkheyya,
adhicittampi sikkheyya, adhipaññampi sikkheyya, imā tisso
sikkhāyo āvajjanto sikkheyya, jānanto sikkheyya, —pe—
sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkheyya, ācareyya samācareyya
samādāya vatteyyā ’ti - sikkhe nibbānamattano.
|
|
Tenāha bhagavā:
“Tena hātappaṃ karohi (dhotakāti bhagavā)
idheva nipako sato,
ito sutvāna nigghosaṃ
sikkhe nibbānamattano ”ti.
|
Vì thế, đức Thế Tôn đã nói
rằng:
(Đức
Thế Tôn nói: “Này Dhotaka,) chính vì điều ấy ngươi hãy thực hiện
sự nhiệt tâm, ngay tại nơi này, hãy là người có sự chín chắn, có
niệm. Sau khi lắng nghe lời tuyên bố từ nơi đây, nên học tập về
sự diệt tắt cho bản thân.”
|
Trang 200: |
Trang 201: |
▪ 5 - 3
|
▪ 5 - 3
|
Passāmahaṃ devamanussaloke
akiñcanaṃ brāhmaṇaṃ iriyamānaṃ
taṃ taṃ namassāmi samantacakkhu
pamuñca maṃ sakka kathaṃkathāhi.
|
“Con
nhìn thấy ở thế giới của chư Thiên và loài người vị Bà-la-môn,
không còn vướng bận, đang sinh hoạt (trong bốn oai nghi). Vì
thế, thưa bậc Toàn Nhãn, con xin kính lễ ngài. Thưa vị dòng
Sakya, xin ngài hãy giải thoát cho con khỏi các nỗi nghi hoặc.”
|
Dhotaka:
1063. Con thấy ở thế giới,
Chư Thiên và loài Người,
Sở hành của Phạm chí,
Không một gì sở hữu.
Con đảnh lễ chính Ngài,
Bậc có mắt cùng khắp,
Kính thưa bậc Thích tử,
Hãy giải thoát cho con,
Tất cả mọi nghi ngờ.
(Kinh
Tập, chương V) |
Passāmahaṃ devamanussaloke ti - Devā ti tayo devā:
sammutidevā uppattidevā visuddhidevā. Katame sammutidevā?
Sammutidevā vuccanti rājāno ca rājakumārā ca deviyo ca, ime
vuccanti sammutidevā. Katame uppattidevā? Uppattidevā vuccanti
catummahārājikā devā tāvatiṃsā devā yāmā devā tusitā devā
nimmāṇaratī devā paranimmitavasavattī devā brahmakāyikā devā, ye
ca devā taduttariṃ, ime vuccanti uppattidevā. Katame
visuddhidevā? Visuddhidevā vuccanti tathāgatasāvakā arahanto
khīṇāsavā, ye ca paccekasambuddhā, ime vuccanti visuddhidevā.
Bhagavā sammutidevānaṃ ca uppattidevānaṃ ca visuddhidevānaṃ ca
devo ca atidevo ca devātidevo ca sīhasīho nāganāgo gaṇigaṇī
munimunī rājarājā. Passāmahaṃ devamanussaloke ti
manussaloke devaṃ passāmi atidevaṃ passāmi devātidevaṃ passāmi
dakkhāmi olokemi nijjhāyāmi upaparikkhāmī ’ti - passāmahaṃ
devamanussaloke.
|
|
Akiñcanaṃ brāhmaṇaṃ iriyamānan ti - Akiñcanan ti
rāgakiñcanaṃ dosakiñcanaṃ mohakiñcanaṃ mānakiñcanaṃ
diṭṭhikiñcanaṃ kilesakiñcanaṃ duccaritakiñcanaṃ, te kiñcanā
buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā
anabhāvakatā āyatiṃ anuppādadhammā, tasmā buddho akiñcano.
Brāhmaṇo ti bhagavā sattannaṃ dhammānaṃ bāhitattā brāhmaṇo:
sakkāyadiṭṭhi bāhitā hoti, vicikicchā bāhitā hoti,
sīlabbataparāmāso bāhito hoti, rāgo bāhito hoti, doso bāhito
hoti, moho bāhito hoti, māno bāhito hoti, bāhitāssa honti pāpakā
akusalā dhammā saṅkilesikā ponobhavikā sadarā dukkhavipākā
āyatiṃ jātijarāmaraṇīyā.
|
|
Trang 202: |
Trang 203: |
1. “Bāhetvā sabbapāpakāni (sabhiyāti bhagavā)
vimalo sādhu samāhito ṭhitatto,
saṃsāramaticca kevalī so
asito tādī pavuccate sa brahmā. ”
|
1.
(Đức Thế Tôn nói: “Này Sabhiya,) sau khi loại trừ tất cả các
điều ác, là người không còn vết nhơ, tốt lành, định tĩnh, có bản
thân vững chãi, vị ấy đã vượt qua luân hồi, có sự toàn hảo,
không nương nhờ, tự tại, vị ấy được gọi là Bà-la-môn.”
|
Iriyamānan ti carantaṃ viharantaṃ irīyantaṃ vattentaṃ
pālentaṃ yapentaṃ yāpentan ’ti - akiñcanaṃ brāhmaṇaṃ iriyamānaṃ.
|
|
Taṃ taṃ namassāmi samantacakkhū ti - Tan ti
bhagavantaṃ bhaṇati. Namassāmī ti kāyena vā namassāmi,
vācāya vā namassāmi, cittena vā namassāmi, anvatthapaṭipattiyā
vā namassāmi, dhammānudhammapaṭipattiyā vā namassāmi, sakkaromi
garukaromi mānemi pūjemi. Samantacakkhū ti samantacakkhu
vuccati sabbaññutañāṇaṃ, bhagavā sabbaññutañāṇena upeto samupeto
upagato samupagato uppanno sampanno samannāgato.
|
|
2. “Na tassa addiṭṭhamidatthi kiñci
atho aviññātamajānitabbaṃ
sabbaṃ abhiññāsi yadatthi neyyaṃ
tathāgato tena samantacakkhū ”ti.
Taṃ taṃ namassāmi samantacakkhu.
|
2. “Đối
với Ngài, không có bất cứ điều gì ở nơi đây là không được nhìn
thấy, không được nhận thức, hoặc không thể biết được. Điều nào
có thể biết được, Ngài đã biết rõ tất cả, vì thế đức Như Lai là
bậc Toàn Nhãn.”
‘Vì thế, thưa bậc Toàn Nhãn,
con xin kính lễ ngài’ là như thế.
|
Pamuñca maṃ sakka kathaṃkathāhī ti - Sakkā ti
sakko bhagavā sakyakulā pabbajito ’tipi sakko. Athavā aḍḍho
mahaddhano dhanavā ’tipi sakko, tassimāni dhanāni, seyyathīdaṃ:
saddhādhanaṃ sīladhanaṃ hiridhanaṃ ottappadhanaṃ sutadhanaṃ
cāgadhanaṃ paññādhanaṃ satipaṭṭhānadhanaṃ sammappadhānadhanaṃ
iddhipādadhanaṃ indriyadhanaṃ baladhanaṃ bojjhaṅgadhanaṃ
maggadhanaṃ phaladhanaṃ nibbānadhanaṃ, imehi anekavidhehi
dhanaratanehi aḍḍho mahādhano dhanavā ’tipi sakko.
|
|
Trang 204: |
Trang 205: |
Athavā sakko pahū visavī alamatto sūro vīro vikkanto abhīru
acchambhī anutrāsī apalāyī, pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso
’tipi sakko. Kathaṃkathā vuccati vicikicchā, dukkhe
kaṅkhā, dukkhasamudaye kaṅkhā, dukkhanirodhe kaṅkhā,
dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya kaṅkhā, pubbante kaṅkhā,
aparante kaṅkhā, pubbantāparante kaṅkhā,
idappaccayatāpaṭiccasamuppannesu dhammesu kaṅkhā. Yā evarūpā
kaṅkhā kaṅkhāyanā kaṅkhāyitattaṃ vimati vicikicchā dveḷhakaṃ
dvedhāpatho saṃsayo anekaṃsagāho āsappanā parisappanā
apariyogāhanā thambhitattaṃ cittassa manovilekho. Pamuñca maṃ
sakka kathaṃkathāhī ti muñca maṃ, pamuñca maṃ, mocehi maṃ,
pamocehi maṃ, uddhara maṃ, samuddhara maṃ, uṭṭhāpehi maṃ,
kathaṃkathāsallato ’ti - pamuñca maṃ sakka kathaṃkathāhi.
|
|
Tenāha so brāhmaṇo:
“Passāmahaṃ deva manussaloke
akiñcanaṃ brāhmaṇaṃ irīyamānaṃ,
taṃ taṃ namassāmi samantacakkhu
pamuñca maṃ sakka kathaṃkathāhī ”ti.
|
Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói
rằng:
“Con
nhìn thấy ở thế giới của chư Thiên và loài người vị Bà-la-môn,
không còn vướng bận, đang sinh hoạt (trong bốn oai nghi). Vì
thế, thưa bậc Toàn Nhãn, con xin kính lễ ngài. Thưa vị dòng
Sakya, xin ngài hãy giải thoát cho con khỏi các nỗi nghi hoặc.”
|
▪ 5 - 4
|
▪ 5 - 4
|
Nāhaṃ sahissāmi pamocanāya
kathaṃkathiṃ dhotaka kañci loke
dhammañca seṭṭhaṃ ājānamāno
evaṃ tuvaṃ oghamimaṃ taresi.
|
“Ta sẽ không có
khả năng về việc giúp cho giải thoát
bất cứ người nào ở thế gian có nỗi nghi hoặc, này Dhotaka.
Nhưng trong khi biết rõ Giáo Pháp tối thượng,
như vậy ngươi có thể vượt qua dòng lũ này.”
|
Thế Tôn:
1064. Hỡi này Dhô-ta-ka,
Ta sẽ không đi đến,
Giải thoát cho một ai,
Có nghi ngờ ở đời,
Khi pháp được Ông biết,
Là tối thượng tối thắng,
Như vậy Ông vượt khỏi,
Dòng nước chảy mạnh này.
(Kinh
Tập, chương V) |
Nāhaṃ sahissāmi pamocanāyā ti nāhaṃ taṃ sakkomi muñcituṃ,
pamuñcituṃ mocetuṃ pamocetuṃ uddharituṃ samuddharituṃ uṭṭhāpetuṃ
samuṭṭhāpetuṃ kathaṃkathāsallato ’ti - evampi ‘nāhaṃ sahissāmi
pamocanāya.’ Athavā na īhāmi, na samīhāmi, na ussahāmi, na
vāyamāmi, na ussāhaṃ karomi, na ussoḷhiṃ karomi, na thāmaṃ
karomi, na dhitiṃ karomi, na viriyaṃ karomi, na chandaṃ janemi,
na sañjanemi, na nibbattemi, na abhinibbattemi, assaddhe puggale
acchandake kusīte hīnaviriye appaṭipajjamāne dhammadesanāyā ’ti
- evampi ‘nāhaṃ sahissāmi pamocanāya.’
|
|
Trang 206:
|
Trang 207:
|
Athavā natthañño koci mocetā, te yadi moceyyuṃ, sakena thāmena
sakena balena sakena viriyena sakena parakkamena sakena
purisathāmena [sakena purisabalena sakena purisaviriyena sakena
purisaparakkamena] attanā sammāpaṭipadaṃ anulomapaṭipadaṃ
apaccanīkapaṭipadaṃ anvatthapaṭipadaṃ dhammānudhammapaṭipadaṃ
paṭipajjamānā moceyyun ’ti - evampi ‘nāhaṃ sahissāmi
pamocanāya.’ |
Hoặc là, không có kẻ nào khác là người cứu thoát. Nếu những
người ấy có thể cứu thoát, thì họ có thể cứu thoát bằng sức mạnh
của mình, bằng năng lực của mình, bằng sự tinh tấn của mình,
bằng sự nỗ lực của mình, bằng sức mạnh nam nhân của mình, bằng
năng lực nam nhân của mình, bằng sự tinh tấn nam nhân của mình,
bằng sự nỗ lực nam nhân của mình, trong khi bản thân họ thực
hành sự thực hành đúng đắn, sự thực hành phù hợp, sự thực hành
không trái ngược, sự thực hành đưa đến lợi ích, sự thực hành
đúng pháp và thuận pháp; - Ta sẽ không có khả năng về việc giúp
cho giải thoát’ còn là như vậy.
|
Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā:
“So vata cunda, attanā palipapalipanno paraṃ palipapalipannaṃ
uddharissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. So vata cunda, attanā
adanto avinīto aparinibbuto paraṃ damessati vinessati
parinibbāpessatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjatī ”ti.
Evampi ‘nāhaṃ sahissāmi pamocanāya.’
|
Bởi vì điều này đã được đức Thế Tôn nói đến:
“Này Cunda, thật vậy kẻ ấy, tự thân
đã bị lún ở bãi lầy, sẽ nâng lên kẻ khác đã bị lún ở bãi lầy, sự
kiện này không thể có được. Này Cunda, thật vậy kẻ ấy, tự thân
không được thuần phục, không được huấn luyện, không được hoàn
toàn tịch diệt, sẽ thuần phục, sẽ huấn luyện, sẽ giúp cho kẻ
khác hoàn toàn tịch diệt, sự kiện này không thể có được.”
‘Ta sẽ không có khả năng về việc giúp cho giải thoát’ còn là như
vậy.
|
Vuttampi hetaṃ
bhagavatā:
3. “Attanāva kataṃ pāpaṃ attanā saṅkilissati
attanā akataṃ pāpaṃ attanāva visujjhati
suddhi asuddhi paccattaṃ nāññamañño visodhaye ”ti.
Evampi ‘nāhaṃ sahissāmi pamocanāya.’
|
Bởi vì điều này đã được đức Thế Tôn nói đến:
3. “Việc ác đã được làm bởi chính bản
thân, trở thành ô nhiễm bởi bản thân. Việc ác đã không được làm
bởi bản thân, trở thành trong sạch bởi chính bản thân. Trong
sạch (hay) không trong sạch tùy thuộc vào bản thân, không ai có
thể làm cho người khác trở thành trong sạch.”
‘Ta sẽ không có khả năng về việc giúp cho giải thoát’ còn là như
vậy.
|
Vuttaṃ hetaṃ
bhagavatā:
“Evameva kho brāhmaṇa, tiṭṭhateva nibbānaṃ tiṭṭhati
nibbānagāmimaggo tiṭṭhāmahaṃ samādapetā, atha ca pana mama
sāvakā mayā evaṃ ovadiyamānā evaṃ anusāsiyamānā appekacce
accantaniṭṭhaṃ nibbānaṃ ārādhenti, ekacce nārādhenti. Ettha
kyāhaṃ brāhmaṇa, karomi maggakkhāyī brāhmaṇa tathāgato, maggaṃ
buddhā ācikkhanti, attanā paṭipajjamānā muñceyyun ”ti.
Evampi ‘nāhaṃ sahissāmi pamocanāya.’
|
Bởi vì điều này đã được đức Thế Tôn nói đến:
“Này Bà-la-môn, tương tợ y như thế,
Niết Bàn quả là có thật, con đường đưa đến Niết Bàn là có thật,
ta là người chỉ dẫn là có thật, và hơn nữa các đệ tử của ta,
trong khi được ta giáo huấn như vậy, trong khi được chỉ dạy như
vậy, một số đệ tử đạt đến mục đích tột cùng là Niết Bàn, một số
không đạt đến. Này Bà-la-môn, ở đây ta làm được điều gì? Này
Bà-la-môn, Như Lai là người chỉ đường. Chư Phật chỉ ra con
đường. Chúng sanh, trong khi tự thân thực hành, thì có thể giải
thoát.”
‘Ta sẽ không có khả năng về việc giúp cho giải thoát’ còn là như
vậy.
|
Trang 208:
|
Trang 209:
|
Kathaṃkathiṃ dhotaka kañci loke ti kathaṃkathiṃ puggalaṃ
sakaṅkhaṃ savilekhaṃ sadveḷhakaṃ savicikicchaṃ. Kañcī ti
kañci khattiyaṃ vā brāhmaṇaṃ vā vessaṃ vā suddaṃ vā gahaṭṭhaṃ vā
pabbajitaṃ vā devaṃ vā manussaṃ vā. Loke ti apāyaloke
—pe—āyatanaloke ’ti - kathaṃkathiṃ dhotaka kañci loke.
|
|
Dhammañca seṭṭhaṃ ājānamāno ti dhammaṃ seṭṭhaṃ vuccati
amataṃ nibbānaṃ yo so sabbasaṅkhārasamatho
sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ.
Seṭṭhan ti aggaṃ seṭṭhaṃ viseṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaraṃ
dhammaṃ. Ājānamāno ti ājānamāno vijānamāno paṭivijānamāno
paṭivijjhamāno ’ti - dhammañca seṭṭhaṃ ājānamāno.
|
|
Evaṃ tuvaṃ oghamimaṃ taresī ti evaṃ tvaṃ kāmoghaṃ
bhavoghaṃ diṭṭhoghaṃ avijjoghaṃ tareyyāsi uttareyyāsi
patareyyāsi samatikkameyyāsi vītivatteyyāsī ’ti - evaṃ tuvaṃ
oghamimaṃ taresi.
|
|
Tenāha bhagavā:
“Nāhaṃ sahissāmi pamocanāya (dhotakāti bhagavā)
kathaṃkathiṃ dhotaka kañci loke,
dhammañca seṭṭhaṃ ājānamāno
evaṃ tuvaṃ oghamimaṃ taresī ”ti.
|
Vì thế, đức Thế Tôn đã nói
rằng:
(Đức
Thế Tôn nói: “Này Dhotaka,) Ta sẽ không có khả năng về việc giúp
cho giải thoát bất cứ người nào ở thế gian có nỗi nghi hoặc, này
Dhotaka. Nhưng trong khi biết rõ Giáo Pháp tối thượng, như vậy
ngươi có thể vượt qua dòng lũ này.”
|
▪ 5 - 5 |
▪ 5 - 5
|
Anusāsa brahme karuṇāyamāno (iccāyasmā
dhotako)
vivekadhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ,
yathāhaṃ ākāsova abyāpajjamāno
idheva santo asito careyyaṃ.
|
(Tôn
giả Dhotaka nói rằng:) “Thưa đấng Phạm Thiên, xin ngài hãy từ
mẫn chỉ dạy pháp viễn ly để con có thể nhận thức được pháp ấy,
theo đó, con ví như hư không, không bị xáo trộn, con có thể sống
ở chính nơi này, được an tịnh, không nương nhờ.”
|
Dhotaka:
1065. Hãy giáo hóa, từ mẫn,
Ôi bậc đại Phạm thiên,
Ðể con được rõ biết,
Pháp viễn ly vô thượng,
Như vậy con sẽ sống,
Như trời không áp bức,
Sở hành ở đời này,
An tịnh và độc lập.
(Kinh
Tập, chương V)
|
Anusāsa brahme karuṇāyamāno ti - Anusāsa brahme ti
anusāsa brahme, anugaṇha brahme, anukampa brahme ’ti - anusāsa
brahme. Karuṇāyamāno ti karuṇāyamāno anuddayamāno
anurakkhamāno anugaṇhamāno anukampamāno ’ti - anusāsa brahme
karuṇāyamāno.
|
|
Trang 210:
|
Trang 211:
|
Vivekadhammaṃ yamahaṃ vijaññan ti vivekadhammaṃ vuccati
amataṃ nibbānaṃ. Yo so sabbasaṅkhārasamatho
sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ.
Yamahaṃ vijaññan ti yamahaṃ jāneyyaṃ ājāneyyaṃ vijāneyyaṃ
paṭivijāneyyaṃ paṭivijjheyyaṃ adhigaccheyyaṃ phasseyyaṃ
sacchikareyyan ’ti - vivekadhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ.
|
|
Yathāhaṃ ākāsova abyāpajjamāno ti yathā ākāso na pajjati
na gaṇhāti na bajjhati na paḷibajjhati evaṃ āpajjamāno
agaṇhamāno abajjhamāno apaḷibajjhamāno ’ti - evampi ‘ākāsova
abyāpajjamāno.’ Yathā ākāso na rajjati lākhāya vā haliddiyā vā
nīliyā vā mañjeṭṭhāya vā, evaṃ arajjamāno adussamāno amuyhamāno
akilissamāno ’ti - evampi ‘ākāsova abyāpajjamāno.’ Yathā ākāso
na kuppati, na byāpajjati, na patitthiyati na paṭihaññati, evaṃ
akuppamāno abyāpajjamāno apatitthiyamāno apaṭihaññamāno ’ti -
evampi ‘ākāsova abyāpajjamāno.’
|
|
Idheva santo asito careyyan ti - Idheva santo ti
idheva santo samāno, idheva nisinno samāno, imasmiṃ yeva āsane
nisinno samāno, imissāyeva parisāya nisinno samāno ’ti - evampi
‘idheva santo.’ Athavā idheva santo upasanto vūpasanto nibbuto
paṭippassaddho ’ti - evampi ‘idheva santo.’ Asito ti dve
nissayā: taṇhānissayo ca diṭṭhinissayo ca, —pe— ayaṃ
taṇhānissayo —pe— ayaṃ diṭṭhinissayo. Taṇhānissayaṃ pahāya
diṭṭhinissayaṃ paṭinissajitvā cakkhuṃ anissito, sotaṃ anissito,
ghānaṃ anissito, jivhaṃ anissito, kāyaṃ anissito, manaṃ
anissito. Rūpe – sadde – gandhe – rase – phoṭṭhabbe – dhamme –
kulaṃ gaṇaṃ āvāsaṃ lābhaṃ yasaṃ pasaṃsaṃ sukhaṃ cīvaraṃ
piṇḍapātaṃ senāsanaṃ gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ kāmadhātuṃ
rūpadhātuṃ arūpadhātuṃ kāmabhavaṃ rūpabhavaṃ arūpabhavaṃ
saññābhavaṃ asaññābhavaṃ nevasaññānāsaññābhavaṃ ekavokārabhavaṃ
catuvokārabhavaṃ pañcavokārabhavaṃ atītaṃ anāgataṃ paccuppannaṃ
diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ sabbe dhamme asito anissito
anallīno anupagato anajjhosito anadhimutto nikkhanto nissaṭo
vippamutto visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā [viharatīti asito
]. Careyyan ti careyyaṃ vihareyyaṃ irīyeyyaṃ vatteyyaṃ
pāleyyaṃ yapeyyaṃ yāpeyyan ’ti - idheva santo asito careyyaṃ.
|
|
Trang 212:
|
Trang 213:
|
Tenāha so brāhmaṇo:
“Anusāsa brahme, karuṇāyamāno
vivekadhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ,
yathāhaṃ ākāsova abyāpajjamāno
idheva santo asito careyyan ”ti.
|
Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói
rằng:
“Thưa
đấng Phạm Thiên, xin ngài hãy từ mẫn chỉ dạy pháp viễn ly để con
có thể nhận thức được pháp ấy, theo đó, con ví như hư không,
không bị xáo trộn, con có thể sống ở chính nơi này, được an
tịnh, không nương nhờ.”
|
▪ 5 - 6
|
▪ 5 - 6
|
Kittayissāmi te santiṃ (dhotakāti bhagavā)
diṭṭhe dhamme anītihaṃ,
yaṃ viditvā sato caraṃ
tare loke visattikaṃ.
|
(Đức
Thế Tôn nói: “Này Dhotaka,)
Ta
sẽ giải thích cho ngươi về sự an tịnh,
về
pháp đã được thấy, không phải do nghe nói lại;
sau
khi hiểu pháp ấy, vị có niệm, trong khi sống,
có
thể vượt qua sự vướng mắc ở thế gian.”
|
Thế Tôn:
1066. Thế Tôn liền nói rằng:
Hỡi này Dho-ta-ka,
Ta sẽ giảng cho Ông,
Pháp tịch tịnh hiện tại;
Không do xưa truyền lại,
Sau khi biết pháp này,
Hãy sống, giữa chánh niệm
Vượt tham ái ở đời.
(Kinh
Tập, chương V) |
Kittayissāmi te santin ti rāgassa santiṃ dosassa santiṃ
mohassa santiṃ kodhassa santiṃ upanāhassa – makkhassa –
paḷāsassa – issāya – macchariyassa – māyāya – sāṭheyyassa –
thambhassa – sārambhassa – mānassa – atimānassa – madassa –
pamādassa – sabbakilesānaṃ – sabbaduccaritānaṃ – sabbadarathānaṃ
– sabbapariḷāhānaṃ – sabbasantāpānaṃ – sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ
santiṃ upasantiṃ vūpasantiṃ nibbutiṃ paṭippassaddhiṃ
kittayissāmi, pakittayissāmi ācikkhissāmi desissāmi paññapessāmi
paṭṭhapessāmi vivarissāmi vibhajissāmi uttānīkarissāmi
pakāsessāmī ’ti - kittayissāmi te santiṃ.
|
|
Dhotakāti bhagavā ti - Dhotakā ti bhagavā taṃ
brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavā ti gāravādhivacanametaṃ
—pe— sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavā ’ti - dhotakāti bhagavā.
|
|
Diṭṭhe dhamme anītihan ti - Diṭṭhe dhamme ti
diṭṭhe dhamme ñāte dhamme tulite dhamme tīrite dhamme vibhūte
dhamme vibhāvite dhamme ‘sabbe saṅkhārā aniccā ’ti —pe— ‘yaṃ
kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamman ’ti diṭṭhe
dhamme ñāte dhamme tulite dhamme tīrite dhamme vibhāvite dhamme
vibhūte dhamme ’ti - evampi ‘diṭṭhe dhamme.’
|
|
Trang 214:
|
Trang 215:
|
Athavā dukkhe diṭṭhe dukkhaṃ kathayissāmi, samudaye diṭṭhe
samudayaṃ kathayissāmi, nirodhe diṭṭhe nirodhaṃ kathayissāmi,
magge diṭṭhe maggaṃ kathayissāmī ’ti - evampi ‘diṭṭhe dhamme.’
Athavā ‘sandiṭṭhikaṃ akālikaṃ ehipassikaṃ opanayikaṃ paccattaṃ
veditabbaṃ viññūhī ’ti - evampi ‘diṭṭhe dhamme.’ Anītihan
ti na itihitihaṃ na itikirāya na paramparāya na piṭakasampadāya
na takkahetu na nayahetu na ākāraparivitakkena na
diṭṭhinijjhānakkhantiyā sāmaṃ sayamabhiññātaṃ
attapaccakkhadhammaṃ taṃ kathayissāmī ’ti - diṭṭhe dhamme
anītihaṃ.
|
|
Yaṃ viditvā sato caran ti yaṃ viditaṃ katvā tulayitvā
tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā, ‘sabbe saṅkhārā aniccā
’ti viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ
katvā, ‘sabbe saṅkhārā dukkhā ’ti –pe– ‘sabbe dhammā anattā ’ti
—pe— ‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamman ’ti
viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā.
Sato ti catūhi kāraṇehi sato: kāye
kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato, –pe– so vuccati sato.
Caran ti caranto viharanto irīyanto vattento pālento
yapento yāpento ’ti - yaṃ viditvā sato caraṃ.
|
|
Tare loke visattikan ti visattikā vuccati taṇhā. Yo rāgo
sārāgo —pe— abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Visattikā ti
kenaṭṭhena visattikā? —pe— visaṭā vitthatā ’ti - visattikā.
Loke ti apāyaloke —pe— āyatanaloke. Tare loke visattikan
ti loke vesā visattikā lokevetaṃ visattikaṃ sato tareyya
uttareyya patareyya samatikkameyya vītivatteyyā ’ti - tare loke
visattikaṃ.
|
|
Tenāha bhagavā:
“Kittayissāmi te santiṃ (dhotakāti bhagavā)
diṭṭhe dhamme anītihaṃ
yaṃ viditvā sato caraṃ
tare loke visattikan ”ti.
|
Vì thế, đức Thế Tôn đã nói
rằng:
(Đức
Thế Tôn nói: “Này Dhotaka,)
Ta
sẽ giải thích cho ngươi về sự an tịnh,
về
pháp đã được thấy, không phải do nghe nói lại;
sau
khi hiểu pháp ấy, vị có niệm, trong khi sống,
có
thể vượt qua sự vướng mắc ở thế gian.”
|
Trang 216:
|
Trang 217:
|
▪ 5 - 7
|
▪ 5 - 7
|
Tañcāhaṃ abhinandāmi
mahesī santimuttamaṃ
yaṃ viditvā sato caraṃ
tare loke visattikaṃ.
|
“Và
con thích thú về điều ấy,
thưa
bậc đại ẩn sĩ, về sự an tịnh tối thượng;
sau
khi hiểu pháp ấy, vị có niệm, trong khi sống,
có
thể vượt qua sự vướng mắc ở thế gian.”
|
Dhotaka:
1067. Con cảm thấy hoan hỷ,
Pháp bậc Ðại sĩ giảng,
Pháp tịch tịnh vô thượng;
Sau khi biết pháp này,
Con sẽ sống chánh niệm,
Vượt tham ái ở đời.
(Kinh
Tập, chương V)
|
Tañcāhaṃ abhinandāmī ti - Tan ti tuyhaṃ vacanaṃ
byappathaṃ desanaṃ anusiṭṭhiṃ nandāmi, abhinandāmi modāmi
anumodāmi icchāmi sādiyāmi patthayāmi pihayāmi abhijappāmī ’ti -
tañcāhaṃ abhinandāmi.
|
|
Mahesī santimuttaman ti - Mahesī ti mahesī bhagavā
mahantaṃ sīlakkhandhaṃ esi gavesi pariyesī ’ti mahesī, mahantaṃ
samādhikkhandhaṃ —pe— kahaṃ narāsabho ’ti mahesī.
Santimuttaman ti santi vuccati amataṃ nibbānaṃ, yo so
sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo
nirodho nibbānaṃ. Uttaman ti aggaṃ seṭṭhaṃ viseṭṭhaṃ
pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaran ’ti - mahesī santimuttamaṃ.
|
|
Yaṃ viditvā sato caran ti yaṃ viditaṃ katvā —pe— ‘sabbe
saṅkhārā aniccā ’ti viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā
vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā, ‘sabbe saṅkhārā dukkhā ’ti –pe–
‘sabbe dhammā anattā ’ti –pe– ‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ
taṃ nirodhadhamman ’ti viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā
vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā. Sato ti catūhi kāraṇehi
sato: kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato, –pe– so
vuccati sato. Caran ti caranto –pe– yāpento ’ti - yaṃ
viditvā sato caraṃ.
|
|
Tare loke visattikan ti visattikā vuccati taṇhā. Yo rāgo
sārāgo —pe— abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Visattikā ti
kenaṭṭhena visattikā? —pe— visaṭā vitthatā ’ti - visattikā.
Loke ti apāyaloke —pe— āyatanaloke. Tare loke visattikan
ti loke vesā visattikā lokevetaṃ visattikaṃ sato tareyya,
uttareyya –pe– vītivatteyyā ’ti - tare loke visattikaṃ.
|
|
Tenāha so brāhmaṇo:
“Tañcāhaṃ abhinandāmi
mahesī santimuttamaṃ,
yaṃ viditvā sato caraṃ
tare loke visattikan ”ti.
|
Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói
rằng:
“Và
con thích thú về điều ấy,
thưa
bậc đại ẩn sĩ, về sự an tịnh tối thượng;
sau
khi hiểu pháp ấy, vị có niệm, trong khi sống,
con
có thể vượt qua sự vướng mắc ở thế gian.”
|
Trang 218:
|
Trang 219:
|
▪ 5 - 8
|
▪ 5 - 8
|
Yaṃ kiñci sampajānāsi (dhotakāti
bhagavā)
uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe,
etaṃ viditvā saṅgoti loke
bhavābhavāya mākāsi taṇhaṃ.
|
(Đức
Thế Tôn nói: “Này Dhotaka,) bất cứ điều gì mà ngươi tự mình nhận
biết, ở bên trên, bên dưới, luôn cả bề ngang và khoảng giữa, sau
khi hiểu điều này là ‘sự quyến luyến’ ở thế gian, ngươi chớ tạo
ra tham ái ở hữu và phi hữu.”
|
Thế Tôn:
1068. Thế Tôn lời đáp lại:
Hỡi này Dho-ta-ka,
Phàm Ông rõ biết gì,
Cao, thấp, ngang, chặng giữa,
Sau khi được rõ biết,
Tham ái này ở đời,
Chớ tạo nên khát ái
Với hữu và phi hữu.
(Kinh
Tập, chương V)
|
Yaṃ kiñci sampajānāsī ti yaṃ kiñci sampajānāsi ājānāsi
vijānāsi paṭivijānāsi paṭivijjhasī ’ti - yaṃ kiñci sampajānāsi.
Dhotakāti bhagavā ti - Dhotakā ti bhagavā taṃ
brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavā ti gāravādhivacanametaṃ
—pe— sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavā ’ti - dhotakāti bhagavā.
|
|
Uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe ti - Uddhan ti
anāgataṃ, adho ti atītaṃ, tiriyañcāpi majjhe ti
paccuppannaṃ. Uddhan ti devaloko, adho ti apāyaloko, tiriyañcāpi
majjhe ti manussaloko. Athavā uddhan ti kusalā dhammā, adho ti
akusalā dhammā, tiriyaṃ cāpi majjhe ti abyākatā dhammā. Uddhan
ti arūpadhātu, adho ti kāmadhātu, tiriyañcāpi majjhe ti
rūpadhātu. Uddhan ti sukhā vedanā, adho ti dukkhā vedanā,
tiriyañcāpi majjhe ti adukkhamasukhā vedanā. Uddhan ti uddhaṃ
pādatalā, adho ti adho kesamatthakā, tiriyañcāpi majjhe ti
vemajjhe ’ti - uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe.
|
|
Etaṃ viditvā saṅgoti loke ti saṅgo eso lagganaṃ etaṃ
bandhanaṃ etaṃ paḷibodho esoti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā
vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā ’ti - etaṃ viditvā saṅgoti loke.
|
|
Bhavābhavāya mākāsi taṇhan ti - Taṇhā ti rūpataṇhā
saddataṇhā –pe– dhammataṇhā. Bhavābhāvāyā ti bhavābhavāya
kammabhavāya punabbhavāya, kāmabhavāya kammabhavāya kāmabhavāya
punabbhavāya, rūpabhavāya kammabhavāya rūpabhavāya punabbhavāya,
arūpabhavāya kammabhavāya arūpabhavāya punabbhavāya,
punappunabhavāya, punappunagatiyā punappunauppattiyā
punappunapaṭisandhiyā punappunaattabhāvābhinibbattiyā taṇhaṃ
mākāsi, mā janesi mā sañjanesi mā nibbattesi mābhinibbattesi,
pajaha vinodehi byantīkarohi anabhāvaṃ gamehī ’ti - bhavābhavāya
mākāsi taṇhanti.
|
|
Tenāha bhagavā:
“Yaṃ kiñci sampajānāsi (dhotakāti bhagavā)
uddhaṃ adho tiriyaṃ cāpi majjhe,
etaṃ viditvā saṅgoti loke
bhavābhavāya mākāsi taṇhan ”ti.
|
Vì thế, đức Thế Tôn đã nói
rằng:
(Đức
Thế Tôn nói: “Này Dhotaka,) bất cứ điều gì mà ngươi tự mình nhận
biết, ở bên trên, bên dưới, luôn cả bề ngang và khoảng giữa, sau
khi hiểu điều này là ‘sự quyến luyến’ ở thế gian, ngươi chớ tạo
ra tham ái ở hữu và phi hữu.”
|
Saha gāthāpariyosānā —pe— “Satthā me bhante bhagavā
sāvakohamasmī ”ti.
|
Cùng với lúc kết thúc câu kệ
ngôn, –nt– “Bạch ngài, đức Thế Tôn là bậc đạo sư của con, con là
người đệ tử.”
|
Dhotakasuttaniddeso
pañcamo.
|
Diễn Giải Kinh Dhotaka là thứ năm.
|
Trang 220:
|
Trang 221:
|
6.
UPASĪVASUTTANIDDESO - DIỄN GIẢI KINH UPASĪVA
|
▪ 6 - 1
|
▪ 6 - 1
|
(VII) Câu hỏi của thanh
niên Upasiva |
Eko ahaṃ sakka, mahantamoghaṃ (iccāyasmā
upasīvo)
anissito no visahāmi tārituṃ
ārammaṇaṃ brūhi samantacakkhu
yaṃ nissito oghamimaṃ tareyyaṃ.
|
(Tôn giả
Upasīva nói rằng:) “Thưa vị dòng Sakya, một mình con, không
nương tựa (nơi nào), con không có khả năng vượt qua dòng lũ lớn.
Thưa bậc Toàn Nhãn, xin ngài hãy nói về đối tượng, được nương
tựa vào nơi ấy, con có thể vượt qua dòng lũ này.”
|
Upasiva:
1069. Tôn giả U-pa-si-va:
Kính thưa bậc Thích tử,
Một mình, không y chỉ,
Con không thể vượt khỏi,
Dòng nước lớn mạnh này,
Kính thưa bậc Biến nhãn,
Hãy nói cho sở duyên,
Y chỉ sở duyên này,
Có thể vượt qua khỏi,
Dòng nước chảy mạnh này.
(Kinh
Tập, chương V) |
Eko ahaṃ sakka mahantamoghan ti -
Eko ti puggalo vā me dutiyo natthi, dhammo vā me dutiyo
natthi, yaṃ vā puggalaṃ nissāya, dhammaṃ vā nissāya mahantaṃ
kāmoghaṃ bhavoghaṃ diṭṭhoghaṃ avijjoghaṃ tareyyaṃ uttareyyaṃ
patareyyaṃ samatikkameyyaṃ vītivatteyyan ’ti - eko. Sakkā
ti sakko, bhagavā ‘sakyakulā pabbajito ’tipi sakko. Athavā
‘aḍḍho mahaddhano dhanavā ’tipi sakko. Tassimāni dhanāni,
seyyathīdaṃ: saddhādhanaṃ sīladhanaṃ hiridhanaṃ ottappadhanaṃ
sutadhanaṃ cāgadhanaṃ paññādhanaṃ satipaṭṭhānadhanaṃ —pe—
nibbānadhanaṃ, imehi anekehi dhanaratanehi aḍḍho mahaddhano
dhanavā ’tipi sakko. Athavā sakko pahū visavī alamatto sūro vīro
vikkanto abhīru acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo
vigatalomahaṃso ’tipi sakko ’ti - eko ahaṃ sakka mahantamoghaṃ.
|
|
Iccāyasmā upasīvo ti - Iccā
ti padasandhi —pe—. Āyasmā ti piyavacanaṃ —pe—.
Upasīvo ti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ —pe— abhilāpo ’ti -
iccāyasmā upasīvo.
|
|
Anissito no visahāmi tāritun ti -
Anissito ti puggalaṃ vā anissito, dhammaṃ vā anissito, no
visahāmi, na ussahāmi, na sakkomi, na paṭibalo, mahantaṃ
kāmoghaṃ bhavoghaṃ diṭṭhoghaṃ avijjoghaṃ tarituṃ uttarituṃ
patarituṃ samatikkamituṃ vītivattitun ’ti - anissito no visahāmi
tārituṃ.
|
|
Trang 222:
|
Trang 223:
|
Ārammaṇaṃ brūhi samantacakkhū ti -
Ārammaṇan ti ālambanaṃ nissayaṃ upanissayaṃ. Brūhī
ti ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi
uttānīkarohi pakāsehi. Samantacakkhū ti samantacakkhu
vuccati sabbaññutañāṇaṃ, bhagavā tena sabbaññutañāṇena upeto
samupeto upagato samupagato upapanno sampanno samannāgato.
|
|
“Na tassa addiṭṭhamidhatthi kiñci
atho aviññātamajānitabbaṃ,
sabbaṃ abhiññāsi yadatthi neyyaṃ
tathāgato tena samantacakkhū ”ti.
- ‘ārammaṇaṃ brūhi samantacakkhu.’
|
2. “Đối với
Ngài, không có bất cứ điều gì ở nơi đây là không được nhìn thấy,
không được nhận thức, hoặc không thể biết được. Điều nào có thể
biết được, Ngài đã biết rõ tất cả, vì thế đức Như Lai là bậc
Toàn Nhãn.”
- ‘Thưa bậc Toàn Nhãn, xin ngài hãy nói về
đối tượng’ là như thế.
|
Yaṃ nissito oghamimaṃ tareyyan ti -
Yaṃ nissito ti yaṃ puggalaṃ vā nissito, dhammaṃ vā
nissito, mahantaṃ kāmoghaṃ bhavoghaṃ diṭṭhoghaṃ avijjoghaṃ
tareyyaṃ uttareyyaṃ patareyyaṃ samatikkameyyaṃ vītivatteyyan ’ti
- yaṃ nissito oghamimaṃ tareyyaṃ.
|
|
Tenāha so brāhmaṇo:
“Eko ahaṃ sakka mahantamoghaṃ (iccāyasmā upasīvo)
anissito no visahāmi tārituṃ
ārammaṇaṃ brūhi samantacakkhu
yaṃ nissito oghamimaṃ tareyyan ”ti.
|
Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:
(Tôn giả
Upasīva nói rằng:) “Thưa vị dòng Sakya, một mình con, không
nương tựa (nơi nào), con không có khả năng vượt qua dòng lũ lớn.
Thưa bậc Toàn Nhãn, xin ngài hãy nói về đối tượng, được nương
tựa vào nơi ấy, con có thể vượt qua dòng lũ này.”
|
▪ 6 - 2
|
▪ 6 - 2
|
Ākiñcaññaṃ pekkhamāno satīmā (upasīvāti
bhagavā)
natthīti nissāya tarassu oghaṃ
kāme pahāya virato kathāhi
taṇhakkhayaṃ nattamahābhipassa.
|
(Đức Thế Tôn
nói: “Này Upasīva,) trong khi xem xét về Vô Sở Hữu Xứ, có niệm,
nương tựa vào (ý niệm) ‘không có gì,’ ngươi hãy vượt qua dòng
lũ. Sau khi dứt bỏ các dục, đã xa lánh hẳn các điều nghi hoặc,
ngươi hãy quán sát sự cạn kiệt của tham ái, đêm và ngày.”
|
Thế Tôn:
1070. Ðây lời dạy Thế Tôn:
Này U-pa-si-va,
Biết gìn giữ chánh niệm,
Không mong đợi vật gì,
Ông sẽ vượt bộc lưu,
Nương tựa: "không có gì ",
Ngày đêm ngươi nhận thấy,
Ðoạn dục, ly nghi ngờ,
Ái diệt là Niết-bàn.
(Kinh
Tập, chương V) |
Ākiñcaññaṃ pekkhamāno satīmā ti so
brāhmaṇo pakatiyā ākiñcaññāyatanasamāpattilābhī santaṃ yeva
nissayaṃ na jānāti ‘ayaṃ me nissayo ’ti. Tassa bhagavā nissayaṃ
ca ācikkhati, uttariñca niyyānapathaṃ. Ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ
sato samāpajjitvā tato vuṭṭhahitvā tattha jāte cittacetasike
dhamme aniccato pekkhamāno dukkhato – rogato – gaṇḍato – sallato
– aghato – ābādhato – parato – palokato – ītito – uppaddavato –
bhayato – upassaggato – calato – pabhaṅguto – addhuvato –
atāṇato – alenato – asaraṇato –
|
|
Trang 224:
|
Trang 225:
|
– asaraṇībhūtato – rittato – tucchato –
suññato – anattato – ādīnavato – viparināmadhammato – asārakato
– aghamūlato – vadhakato – vibhavato – sāsavato – saṅkhatato –
mārāmisato – jātidhammato – jarādhammato – vyādhidhammato –
maraṇadhammato – sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammato –
saṅkilesikadhammato – samudayadhammato – atthaṅgamato – assādato
– ādīnavato – nissaraṇato – pekkhamāno dakkhamāno olokayamāno
nijjhāyamāno upaparikkhamāno. Satimā ti yā sati anussati
paṭissati —pe— sammāsati, ayaṃ vuccati sati. Imāya satiyā upeto
hoti —pe— samannāgato, so vuccati satimā ’ti - ākiñcaññaṃ
pekkhamāno satīmā.
|
|
Upasīvāti bhagavā ti - Upasīvā
ti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavā ti
gāravādhivacanametaṃ —pe— sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavā ’ti
- upasīvāti bhagavā.
|
|
Natthīti nissāya tarassu oghan ti -
Natthi kiñcī ti ākiñcaññāyatanasamāpatti. Kiṃkāraṇā natthi kiñcī
ti ākiñcaññāyatanasamāpatti. Viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ sato
samāpajjitvā tato vuṭṭhahitvā taññeva viññāṇaṃ abhāveti
vyabhāveti antaradhāpeti ‘natthi kiñcī ’ti passati, taṃkāraṇā
‘natthi kiñcī ’ti ākiñcaññāyatanasamāpatti, taṃ nissāya
upanissāya ālambanaṃ karitvā kāmoghaṃ bhavoghaṃ diṭṭhoghaṃ
avijjoghaṃ tarassu uttarassu patarassu samatikkamassu
vītivattassū ’ti - natthīti nissāya tarassu oghaṃ.
|
|
Kāme pahāya virato kathāhī ti -
Kāmā ti uddānato dve kāmā: vatthukāmā ca kilesakāmā ca. —pe—
Ime vuccanti vatthukāmā. —pe— Ime vuccanti kilesakāmā. Kāme
pahāyā ti vatthukāme parijānitvā kilesakāme pahāya pajahitvā
vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā ’ti - kāme pahāya.
Virato kathāhī ti kathaṃkathā vuccati vicikicchā, dukkhe
kaṅkhā, —pe— thambhitattaṃ cittassa manovilekho. Kathaṃkathāya
ārato virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippayutto visaṃyutto
vimariyādīkatena cetasā viharatī ’ti - evampi ‘virato kathāhi.’
Athavā dvattiṃsāya tiracchānakathāya ārato virato paṭivirato
nikkhanto nissaṭo vippayutto visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā
viharatī ’ti - evampi ‘virato kathāhī ’ti - kāme pahāya virato
kathāhi.
|
|
Trang 226:
|
Trang 227:
|
Taṇhakkhayaṃ nattamahābhipassā ti -
Taṇhā ti rūpataṇhā, —pe— dhammataṇhā. Nattaṃ
vuccati ratti, aho ti divaso, rattiñca divā ca
taṇhakkhayaṃ rāgakkhayaṃ dosakkhayaṃ mohakkhayaṃ gatikkhayaṃ
upapattikkhayaṃ paṭisandhikkhayaṃ bhavakkhayaṃ saṃsārakkhayaṃ
vaṭṭakkhayaṃ passa, abhipassa dakkha olokaya nijjhāya
upaparikkhā ’ti - taṇhakkhayaṃ nattamahābhipassa.
|
|
Tenāha bhagavā:
“Ākiñcaññaṃ pekkhamāno satīmā (upasīvāti bhagavā)
natthīti nissāya tarassu oghaṃ,
kāme pahāya virato kathāhi
taṇhakkhayaṃ nattamahābhipassā ”ti.
|
Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:
(Đức Thế Tôn
nói: “Này Upasīva,) trong khi xem xét về Vô Sở Hữu Xứ, có niệm,
nương tựa vào (ý niệm) ‘không có gì,’ ngươi hãy vượt qua dòng
lũ. Sau khi dứt bỏ các dục, đã xa lánh hẳn các điều nghi hoặc,
ngươi hãy quán sát sự cạn kiệt của tham ái, đêm và ngày.”
|
▪ 6 - 3
|
▪ 6 - 3
|
Sabbesu kāmesu yo vītarāgo (iccāyasmā
upasīvo)
ākiñcaññaṃ nissito hitvamaññaṃ
saññāvimokkhe paramedhimutto
tiṭṭhe nu so tattha anānuyāyī.
|
(Tôn giả
Upasīva nói rằng:): “Vị nào đã xa lìa sự luyến ái ở tất cả các
dục, đã nương tựa vào Vô Sở Hữu Xứ sau khi từ bỏ pháp (chứng
đắc) khác,
đã thiên về sự giải-thoát-do-tưởng cao nhất, phải chăng vị ấy có
thể trụ lại ở nơi ấy, không đi tiếp nữa?”
|
Upasiva:
1071. U-pa-si-va nói:
Ai là người ly tham,
Ðối với tất cả dục,
Y chỉ không có gì,
Từ bỏ mọi gì khác,
Ðược giải thoát hoàn toàn,
Tưởng giải thoát tối thượng,
Tại đấy vị ấy trú,
Không tiếp tục đi tới.
(Kinh
Tập, chương V) |
Sabbesu kāmesu yo vītarāgo ti -
Sabbesū ti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ
pariyādiyanavacanametaṃ ‘sabbesū ’ti. Kāmesū ti - Kāmā
ti uddānato dve kāmā: vatthukāmā ca kilesakāmā ca. —pe—. Ime
vuccanti vatthukāmā. —pe— Ime vuccanti kilesakāmā. Sabbesu
kāmesu yo vītarāgo ti sabbesu kāmesu yo vītarāgo vigatarāgo
cattarāgo vantarāgo muttarāgo pahīnarāgo paṭinissaṭṭharāgo
vikkhambhanato ’ti - sabbesu kāmesu yo vītarāgo.
|
|
Iccāyasmā upasīvo ti - Iccā
ti padasandhi —pe—. Āyasmā ti piyavacanaṃ —pe—.
Upasīvo ti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ —pe— abhilāpo ’ti -
iccāyasmā upasīvo.
|
|
Ākiñcaññaṃ nissito hitvamaññan ti
heṭṭhimā cha samāpattiyo hitvā cajitvā pariccajitvā atikkamitvā
samatikkamitvā vītivattitvā ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ nissito
assito allīno upagato samupagato ajjhosito adhimutto ’ti -
ākiñcaññaṃ nissito hitva maññaṃ.
|
|
Trang 228:
|
Trang 229:
|
Saññāvimokkhe paramedhimutto ti
saññāvimokkhā vuccanti sattasaññāsamāpattiyo, yāvatā
saññāsamāpattī, tāsaṃ ākiñcaññāyatanasamāpattivimokkho aggo ca
seṭṭho ca viseṭṭho ca pāmokkho ca uttamo ca pavaro ca, parame
agge seṭṭhe viseṭṭhe pāmokkhe uttame pavare adhimuttivimokkhena
adhimutto tatrādhimutto [tadadhimutto ] taccarito tabbahulo
taggaruko tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto
tadadhipateyyo ’ti - saññāvimokkhe paramedhimutto.
|
|
Tiṭṭhe nu so tattha anānuyāyī ti -
Tiṭṭhe nū ti saṃsayapucchā vimatipucchā dveḷhakapucchā
anekaṃsapucchā. evaṃ nu kho na nu kho kinnu kho kathannu kho ’ti
- tiṭṭhe nu. Tatthā ti ākiñcaññāyatane. Anānuyāyī
ti anānuyāyī aviccamāno, avigacchamāno anantaradhāyamāno
aparihāyamāno. Athavā arajjamāno adussamāno amuyhamāno
akilissamāno ’ti - tiṭṭhe nu so tattha anānuyāyī.
|
|
Tenāha so brāhmaṇo:
“Sabbesu kāmesu yo vītarāgo (iccāyasmā upasīvo)
ākiñcaññaṃ nissito hitvamaññaṃ,
saññāvimokkhe paramedhimutto
tiṭṭhe nu so tattha anānuyāyī ”ti.
|
Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:
(Tôn giả
Upasīva nói rằng:): “Vị nào đã xa lìa sự luyến ái ở tất cả các
dục, đã nương tựa vào Vô Sở Hữu Xứ sau khi từ bỏ pháp (chứng
đắc) khác, đã thiên về sự giải-thoát-do-tưởng cao nhất, phải
chăng vị ấy có thể trụ lại ở nơi ấy, không đi tiếp nữa?”
|
▪ 6 - 4
|
▪ 6 - 4
|
Sabbesu kāmesu yo vītarāgo (upasīvāti
bhagavā)
ākiñcaññaṃ nissito hitvamaññaṃ,
saññāvimokkhe paramedhimutto
tiṭṭheyya so tattha anānuyāyī.
|
|
Thế Tôn:
1072. Thế Tôn nói như sau:
Này U-pa-si-va,
Ai hoàn toàn ly tham,
Ðối với tất cả dục,
Y chỉ không có gì,
Từ bỏ mọi gì khác,
Ðược giải thoát hoàn toàn,
Tương giải thoát tối thượng,
Tại đấy, vị ấy trú,
Không tiếp tục đi tới.
(Kinh
Tập, chương V) |
Sabbesu kāmesu so vītarāgo ti -
Sabbesū ti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ
pariyādiyanavacanametaṃ ‘sabbesū ’ti. Kāmesū ti - Kāmā
ti uddānato dve kāmā: vatthukāmā ca kilesakāmā ca. —pe—. Ime
vuccanti vatthukāmā. —pe— Ime vuccanti kilesakāmā. Sabbesu
kāmesu yo vītarāgo ti sabbesu kāmesu yo vītarāgo —pe—
paṭinissaṭṭharāgo vikkhambhanato ’ti - sabbesu kāmesu yo
vītarāgo.
|
|
Trang 230:
|
Trang 231:
|
Upasīvāti bhagavā ti - Upasīvā
ti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavā ti
gāravādhivacanametaṃ —pe— sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavā ’ti
- upasīvāti bhagavā.
|
|
Ākiñcaññaṃ nissito hitvamaññan ti
heṭṭhimā cha samāpattiyo hitvā cajitvā pariccajitvā atikkamitvā
samatikkamitvā vītivattitvā ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ nissito
assito allīno upagato samupagato ajjhosito adhimutto ’ti -
ākiñcaññaṃ nissito hitvamaññaṃ.
|
|
Saññāvimokkhe paramedhimutto ti
saññāvimokkhā vuccanti sattasaññāsamāpattiyo, yāvatā
saññāsamāpattī tāsaṃ ākiñcaññāyatanasamāpattivimokkho aggo ca
seṭṭho ca viseṭṭho ca pāmokkho ca uttamo ca pavaro ca, parame
agge seṭṭhe viseṭṭhe pāmokkhe uttame pavare
adhimuttivimokkhenādhimutto tatrādhimutto tadadhimutto —pe—
tadadhipateyyo ’ti - saññāvimokkhe paramedhimutto.
|
|
Tiṭṭheyya so tattha anānuyāyī ti -
Tiṭṭheyyā ti tiṭṭheyya saṭṭhikappasahassāni. Tatthā
ti ākiñcaññāyatane. Anānuyāyī ti anānuyāyī aviccamāno
avigacchamāno anantaradhāyamāno aparihāyamāno. Athavā arajjamāno
adussamāno amuyhamāno akilissamāno ’ti - tiṭṭheyya so tattha
anānuyāyī.
|
|
Tenāha bhagavā:
“Sabbesu kāmesu yo vītarāgo (upasīvāti bhagavā)
ākiñcaññaṃ nissito hitvamaññaṃ,
saññāvimokkhe paramedhimutto
tiṭṭheyya so tattha anānuyāyī ”ti.
|
Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:
(Đức Thế Tôn
nói: “Này Upasīva,) vị nào đã xa lìa sự luyến ái ở tất cả các
dục, đã nương tựa vào Vô Sở Hữu Xứ sau khi từ bỏ pháp (chứng
đắc) khác, đã thiên về sự giải-thoát-do-tưởng cao nhất, vị ấy có
thể trụ lại ở nơi ấy, không đi tiếp nữa.”
|
Trang 232:
|
Trang 233:
|
▪ 6 - 5
|
▪ 6 - 5
|
Tiṭṭhe ce so tattha anānuyāyī
pūgampi vassānaṃ samantacakkhu,
tattheva so sītisiyā vimutto
cavetha viññāṇaṃ tathāvidhassa.
|
(Tôn giả
Upasīva nói rằng:) “Nếu vị ấy trụ lại ở nơi ấy, không đi tiếp
nữa, thậm chí một số năm, thưa bậc Toàn Nhãn, ngay tại chỗ ấy,
vị ấy có thể có sự mát mẻ, được giải thoát, có phải thức của vị
thuộc hạng như thế ấy có thể diệt tắt?”
|
Upasiva:
1073. Nếu vị ấy tại đấy,
An trú không đi tiếp,
Trong một số nhiều năm,
Ôi bậc có biến nhãn!
Nếu vị ấy tại đấy,
Ðược mát lạnh giải thoát,
Với vị được như vậy,
Còn có thức hay không?
(Kinh
Tập, chương V) |
Tiṭṭhe ce so tattha anānuyāyī ti
sace so tiṭṭheyya saṭṭhikappasahassāni. Tatthā ti
ākiñcaññāyatane. Anānuyāyī ti anānuyāyī aviccamāno
avigacchamāno anantaradhāyamāno aparihāyamāno. Athavā arajjamāno
adussamāno amuyhamāno akilissamāno ’ti - tiṭṭhe ce so tattha
anānuyāyī.
|
|
Pūgampi vassānaṃ samantacakkhū ti -
Pūgampi vassānan ti pūgampi vassānaṃ bahūni vassāni
bahūni vassasatāni bahūni vassasahassāni bahūni
vassasatasahassāni bahūni kappāni bahūni kappasatāni bahūni
kappasahassāni bahūni kappasatasahassāni. Samantacakkhū
ti samantacakkhu vuccati sabbaññutañāṇaṃ, —pe— tathāgato tena
samantacakkhū ’ti - pūgampi vassānaṃ samantacakkhu.
|
|
Tattheva so sītisiyā vimutto cavetha
viññāṇaṃ tathāvidhassā ti tattheva so sītībhāvamanuppatto
nicco dhuvo sassato aviparināmadhammo sassatisamaṃ tatheva
tiṭṭheyya. Athavā tassa viññāṇaṃ caveyya ucchijjeyya nasseyya
vinasseyya na bhaveyya punabbhavapaṭisandhiviññāṇaṃ nibbatteyya
kāmadhātuyā vā rūpadhātuyā vā arūpadhātuyā vā ’ti
ākiñcaññāyatanaṃ samāpannassa sassatañca ucchedañca pucchati
udāhu tattheva anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyeyya.
Athavā tassa viññāṇaṃ caveyya, puna paṭisandhiviññāṇaṃ
nibbatteyya kāmadhātuyā vā rūpadhātuyā vā arūpadhātuyā vā ’ti
ākiñcaññāyatanaṃ upapannassa parinibbānañca paṭisandhiñca
pucchati. Tathāvidhassā ti tathāvidhassa tādisassa
tassaṇṭhitassa tappakārassa tappaṭibhāgassa ākiñcaññāyatanaṃ
upapannassā ’ti - tattheva so sītisiyā vimutto cavetha viññāṇaṃ
tathāvidhassa.
|
|
Tenāha so brāhmaṇo:
“Tiṭṭhe ce so tattha anānuyāyī
pūgampi vassānaṃ samantacakkhu,
tattheva so sītisiyā vimutto
cavetha viññāṇaṃ tathāvidhassā ”ti.
|
Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:
(Tôn giả
Upasīva nói rằng:) “Nếu vị ấy trụ lại ở nơi ấy, không đi tiếp
nữa, thậm chí một số năm, thưa bậc Toàn Nhãn, ngay tại chỗ ấy,
vị ấy có thể có sự mát mẻ, được giải thoát, có phải thức của vị
thuộc hạng như thế ấy có thể diệt tắt?”
|
Trang 234:
|
Trang 235:
|
▪ 6 - 6
|
▪ 6 - 6
|
Acci yathā vātavegena khittā (upasīvāti
bhagavā)
atthaṃ paleti na upeti saṅkhaṃ
evaṃ munī nāmakāyā vimutto
atthaṃ paleti na upeti saṅkhaṃ.
|
|
Thế Tôn:
1074. Ðây lời Thế Tôn nói:
Hỡi U-pa-si-va!
Cũng giống như ngọn lửa,
Bị sức gió mạnh thổi,
Ði đến chỗ tận cùng,
Không có thể ước lượng,
Cũng vậy, vị ẩn sĩ,
Ðược giải thoát danh thân,
Ði đến chỗ tận cùng,
Không có thể ước lượng.
(Kinh
Tập, chương V) |
Acci yathā vātavegena khittā ti -
Acci vuccati jālasikhā. Vātā ti puratthimā vātā,
pacchimā vātā, uttarā vātā, dakkhiṇā vātā, sarajā vātā, arajā
vātā, sītā vātā, uṇhā vātā, parittā vātā, adhimattā vātā,
kāḷavātā, verambhavātā, pakkhavātā, supaṇṇavātā, tālapaṇṇavātā,
vidhūpanavātā. Vātavegena khittā ti vātavegena khittā
ukkhittā nunnā panunnā khambhitā vikkhambhitā ’ti - acci yathā
vātavegena khittā. Upasīvāti bhagavā ti - Upasīvā
ti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavā ti
gāravādhivacanametaṃ –pe– sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavā ’ti
– upasīvāti bhagavā.
|
|
Atthaṃ paleti na upeti saṅkhan ti -
Atthaṃ paletī ti atthaṃ paleti, atthaṃ gameti, atthaṃ
gacchati, nirujjhati, vūpasamati, paṭippassambhati. Na upeti
saṅkhan ti saṅkhaṃ na upeti, uddesaṃ na upeti, gaṇanaṃ na
upeti, paṇṇattiṃ na upeti, puratthimaṃ vā disaṃ gato, pacchimaṃ
vā disaṃ gato, uttaraṃ vā disaṃ gato, dakkhiṇaṃ vā disaṃ gato,
uddhaṃ vā gato, adho vā gato, tiriyaṃ vā gato, vidisaṃ vā gatoti
so hetu natthi, paccayo natthi, kāraṇaṃ natthi yena saṅkhaṃ
gaccheyyā ’ti - atthaṃ paleti na upeti saṅkhaṃ.
|
|
Evaṃ munī nāmakāyā vimutto ti -
Evan ti opammasampaṭipādanaṃ. Munī ti monaṃ vuccati
ñāṇaṃ, —pe— saṅgajālamaticca so muni. Nāmakāyā vimutto ti
so muni pakatiyā pubbeva rūpakāyā vimutto, tadaṅgasamatikkamā
vikkhambhanappahānena pahīno, tassa munino bhavantaṃ āgamma
cattāro ariyamaggā paṭiladdhā honti, catunnaṃ ariyamaggānaṃ
paṭiladdhattā nāmakāyo ca rūpakāyo ca pariññātā honti,
nāmakāyassa ca rūpakāyassa ca pariññātattā nāmakāyā ca rūpakāyā
ca mutto vimutto suvimutto accantaṃ anupādāvimokkhenā ’ti - evaṃ
munī nāmākāyā vimutto.
|
|
Trang 236:
|
Trang 237:
|
Atthaṃ paleti na upeti saṅkhan ti -
Atthaṃ paletī ti anupādisesāya nibbānadhātuyā
parinibbāyati. Na upeti saṅkhan ti anupādisesāya
nibbānadhātuyā parinibbuto saṅkhaṃ na upeti, uddesaṃ na upeti,
gaṇanaṃ na upeti, paṇṇattiṃ na upeti, khattiyoti vā brāhmaṇoti
vā vessoti vā suddoti vā gahaṭṭhoti vā pabbajitoti vā devoti vā
manussoti vā rūpīti vā arūpīti vā saññīti vā asaññīti vā
nevasaññīnāsaññīti vā so hetu natthi, paccayo natthi, kāraṇaṃ
natthi, yena saṅkhaṃ gaccheyyā ’ti - atthaṃ paleti na upeti
saṅkhaṃ.
|
|
Tenāha bhagavā:
“Acci yathā vātavegena khittā (upasīvāti bhagavā)
atthaṃ paleti na upeti saṅkhaṃ,
evaṃ munī nāmakāyā vimutto
atthaṃ paleti na upeti saṅkhan ”ti.
|
Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:
(Đức Thế Tôn
nói: “Này Upasīva,) giống như ngọn lửa đã bị dập tắt bởi lực đẩy
của làn gió, thời đi đến sự chấm dứt, không đạt đến danh xưng;
tương tự như vậy, vị hiền trí đã được giải thoát khỏi danh thân
thời đi đến sự chấm dứt, không đạt đến danh xưng.”
|
▪ 6 - 7
|
▪ 6 - 7
|
Atthaṃ gato so uda vā so natthi
udāhu ve sassatiyā arogo,
taṃ me munī sādhu viyākarohi
tathā hi te vidito esa dhammo.
|
“Có phải vị ấy
đi đến sự chấm dứt hay vị ấy không có (hiện hữu), hay là vị ấy
thật sự ở vào trạng thái trường tồn, vô bệnh? Thưa bậc hiền trí,
xin ngài hãy giải thích tường tận điều ấy cho con, bởi vì pháp
này đã được ngài biết đúng theo bản thể.”
|
Upasiva:
1075. Vị đi đến tận cùng,
Có phải không hiện hữu,
Hai vị ấy thường hằng,
Ðạt được sự không bệnh,
Lành thay, bậc ẩn sĩ,
Hãy trả lời cho con,
Có vậy, con hiểu được,
Pháp như thật Ngài giảng.
(Kinh
Tập, chương V) |
Atthaṃ gato so uda vā so natthī ti
so atthaṃ gato udāhu natthi, so niruddho ucchinno vinaṭṭho ’ti -
atthaṃ gato so uda vā so natthi.
|
|
Udāhu ve sassatiyā arogo ti udāhu
nicco dhuvo sassato aviparināmadhammo sassatisamaṃ tatheva
tiṭṭheyyā ’ti - udāhu ve sassatiyā arogo.
|
|
Taṃ me munī sādhu viyākarohī ti -
Tan ti yaṃ pucchāmi, yaṃ yācāmi, yaṃ ajjhesāmi, yaṃ
pasādemi. Munī ti monaṃ vuccati ñāṇaṃ, —pe—
saṅgajālamaticca so muni. Sādhu viyākarohī ti sādhu
ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi
uttānīkarohi pakāsehī ’ti - taṃ me munī sādhu viyākarohi.
|
|
Trang 238:
|
Trang 239:
|
Tathā hi te vidito esa dhammo ti
tathā hi te vidito tulito tīrito vibhūto vibhāvito esa dhammo
’ti - tathā hi te vidito esa dhammo.
|
|
Tenāha so brāhmaṇo:
“Atthaṃ gato so uda vā so natthi
udāhu ve sassatiyā arogo,
taṃ me munī sādhu viyākarohi
tathā hi te vidito esa dhammo ”ti.
|
Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:
“Có phải vị ấy
đi đến sự chấm dứt hay vị ấy không có (hiện hữu), hay là vị ấy
thật sự ở vào trạng thái trường tồn, vô bệnh? Thưa bậc hiền trí,
xin ngài hãy giải thích tường tận điều ấy cho con, bởi vì pháp
này đã được ngài biết đúng theo bản thể.”
|
▪ 6 - 8
|
▪ 6 - 8
|
Atthaṃ gatassa na pamāṇamatthi (upasīvāti
bhagavā)
yena naṃ vajju taṃ tassa natthi,
sabbesu dhammesu samūhatesu
samūhatā vādapathāpi sabbe.
|
(Đức Thế Tôn
nói: “Này Upasīva,) đối với vị đã đi đến sự chấm dứt, thì không
có sự ước lượng. Với điều nào người ta có thể nói về vị ấy, thì
điều ấy không còn có đối với vị ấy. Khi tất cả các pháp đã được
bứng lên hoàn toàn, ngay cả đường lối của lời nói cũng được bứng
lên hoàn toàn.”
|
Thế Tôn:
1076. Thế Tôn nói như sau:
Hỡi U-pa-si-va,
Người đi đến tận cùng,
Không thể còn ước lượng,
Với gì, nói đến nó,
Không còn có cái ấy,
Khi tất cả các pháp,
Ðã được nhổ hẳn lên,
Mọi con đường nói phô,
Ðược nhổ lên sạch hết.
(Kinh
Tập, chương V) |
Atthaṃ gatassa na pamāṇamatthī ti -
Atthaṃ gatassā ti anupādisesāya nibbānadhātuyā
parinibbutassa rūpapamāṇaṃ natthi, vedanāpamāṇaṃ natthi,
saññāpamāṇaṃ natthi, saṅkhārapamāṇaṃ natthi, viññāṇapamāṇaṃ
natthi. Natthi na santi na saṃvijjati nūpalabbhati pahīnaṃ
samucchinnaṃ vūpasantaṃ paṭippassaddhaṃ abhabbuppattikaṃ
ñāṇagginā daḍḍhan ’ti - atthaṃ gatassa na pamāṇamatthi.
Upasīvāti bhagavā ti - Upasīvā ti bhagavā taṃ
brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavā ti gāravādhivacanametaṃ
–pe– sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavā ’ti – upasīvāti bhagavā.
|
|
Yena naṃ vajju taṃ tassa natthī ti
yena rāgena vadeyyuṃ, yena dosena vadeyyuṃ, yena mohena
vadeyyuṃ, yena mānena vadeyyuṃ, yāya diṭṭhiyā vadeyyuṃ, yena
uddhaccena vadeyyuṃ, yāya vicikicchāya vadeyyuṃ, yehi anusayehi
vadeyyuṃ, rattoti vā duṭṭhoti vā mūḷhoti vā vinibaddhoti vā
parāmaṭṭhoti vā vikkhepagatoti vā aniṭṭhaṅgatoti vā thāmagatoti
vā te abhisaṅkhārā pahīnā, abhisaṅkhārānaṃ pahīnattā gatiyā yena
vadeyyuṃ nerayikoti vā tiracchānayonikoti vā pettivisayikoti vā
manussoti vā devoti vā rūpīti vā arūpīti vā saññīti vā asaññīti
vā nevasaññīnāsaññīti vā so hetu natthi, paccayo natthi, kāraṇaṃ
natthi, yena vadeyyuṃ katheyyuṃ bhaṇeyyuṃ dīpeyyuṃ vohareyyun
’ti - yena naṃ vajju taṃ tassa natthi.
|
|
Trang 240:
|
Trang 241:
|
Sabbesu dhammesu samūhatesū ti sabbesu
dhammesu sabbesu khandhesu sabbesu āyatanesu sabbesu dhātusu
sabbāsu gatisu sabbāsu upapattisu sabbāsu paṭisandhisu sabbesu
bhavesu sabbesu saṃsāresu sabbesu vaṭṭesu ūhatesu samūhatesu
uddhatesu samuddhatesu uppāṭitesu samuppāṭitesu pahīnesu
samucchinnesu vūpasantesu paṭippassaddhesu abhabbuppattikesu
ñāṇagginā daḍḍhesū ’ti - sabbesu dhammesu samūhatesu.
|
|
Samūhatā vādapathāpi sabbe ti vādapathā
vuccanti kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca, tassa vādā ca
vādapathā ca adhivacanāni ca adhivacanapathā ca niruttī ca
niruttipathā ca paññattī ca paññattipathā ca ūhatā samūhatā
uddhatā samuddhatā uppāṭitā samuppāṭitā pahīnā samucchinnā
vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā ’ti -
samūhatā vādapathāpi sabbe.
|
|
Tenāha bhagavā:
“Atthaṃ gatassa na pamāṇamatthi (upasīvāti bhagavā)
yena naṃ vajju taṃ tassa natthi,
sabbesu dhammesu samūhatesu
samūhatā vādapathāpi sabbe ”ti.
|
Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:
(Đức Thế Tôn
nói: “Này Upasīva,) đối với vị đã đi đến sự chấm dứt, thì không
có sự ước lượng. Với điều nào người ta có thể nói về vị ấy, thì
điều ấy không còn có đối với vị ấy. Khi tất cả các pháp đã được
bứng lên hoàn toàn, ngay cả đường lối của lời nói cũng được bứng
lên hoàn toàn.”
|
Saha gāthāpariyosānā –pe– pañjaliko
namassamāno nisinno hoti: “Satthā me bhante bhagavā
sāvakohamasmī ”ti.
|
Cùng với lúc kết thúc câu kệ ngôn, –nt–
(vị ấy) đã ngồi xuống, chắp tay lên, cúi lạy đức Thế Tôn (nói
rằng): “Bạch ngài, đức Thế Tôn là bậc đạo sư của con, con là
người đệ tử.”
|
Upasīvasuttaniddeso
chaṭṭho.
|
Diễn Giải Kinh Upasīva là thứ sáu.
|
<Trang Trước> |
<Trang Kế> |