13. UDAYASUTTANIDDESO - DIỄN GIẢI KINH UDAYA

Nguồn: Tam Tạng Pāli - Sinhala thuộc Buddha Jayanti Tripitaka Series (BJTS)

Lời tiếng Việt: Tỳ khưu Indacanda

Trang 328:

Trang 329:

▪ 13 - 1

▪ 13 - 1

(XIV) Câu hỏi của thanh niên Udaya:

Jhāyiṃ virajamāsīnaṃ (iccāyasmā udayo)
katakiccaṃ anāsavaṃ,
pāraguṃ sabbadhammānaṃ,
atthi pañhena āgamaṃ
aññāvimokkhaṃ pabrūhi
avijjāya pabhedanaṃ.
 

(Tôn giả Udaya nói rằng:) “Với ý định (hỏi) câu hỏi, con đã đi đến bậc có thiền chứng, không còn bụi bặm, đang ngồi, bậc đã làm xong phận sự, không còn lậu hoặc, đã đi đến bờ kia của tất cả các pháp, xin ngài hãy nói về sự giải thoát do trí giác ngộ, về sự phá vỡ vô minh.

Udaya:
1105. Tôn giả U-da-ya:
Con đến với câu hỏi,
Về tất cả mọi pháp,
Ðể hỏi bậc tu thiền,
Bậc an tọa không bụi;
Trách nhiệm đã làm xong,
Bậc không có lậu hoặc,
Ðã đạt bờ bên kia,
Hãy nói trí giải thoát
Ðể phá hoại vô minh.

(Kinh Tập, chương V)

Jhāyiṃ virajamāsīnan ti - Jhāyī ti jhāyī bhagavā, paṭhamenapi jhānena jhāyī, dutiyenapi jhānena jhāyī, tatiyenapi jhānena jhāyī, catutthenapi jhānena jhāyī, savitakkasavicārenapi jhānena jhāyī, avitakkavicāramattenapi jhānena jhāyī, avitakkaavicārenapi jhānena jhāyī, sappītikenapi jhānena jhāyī, nippītikenapi jhānena jhāyī, sātasahagatenapi jhānena jhāyī, upekkhāsahagatenapi jhānena jhāyī, suññatenapi jhānena jhāyī, animittenapi jhānena jhāyī, appaṇihitenapi jhānena jhāyī, lokiyenapi jhānena jhāyī, lokuttarenapi jhānena jhāyī. Jhānarato ekattamanuyutto sadatthagaruko ’ti - jhāyī. Virajan ti rāgo rajo, doso rajo, moho rajo, kodho rajo, upanāho rajo, –pe– sabbākusalābhisaṅkhārā rajā. Te rajā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho arajo virajo nirajo rajāpagato rajavippahīno rajavippamutto sabbarajavītivatto.  

1. “Rāgo rajo na ca pana reṇu vuccati
rāgassetaṃ adhivacanaṃ rajoti,
etaṃ rajaṃ vippajahitva cakkhumā
tasmā jino vigatarajoti vuccati.

1. Luyến ái là bụi bặm, nhưng không phải nói đến bụi đất,

từ ‘bụi bặm’ này là tên gọi của luyến ái.

Bậc Hữu Nhãn, sau khi dứt bỏ hẳn bụi bặm này,

vì thế, đấng Chiến Thắng được gọi là ‘bậc đã tách lìa bụi bặm.’

2. Doso rajo na ca pana reṇu vuccati
dosassetaṃ adhivacanaṃ rajoti,
etaṃ rajaṃ vippajahitva cakkhumā
tasmā jino vigatarajoti vuccati.
 

2. Sân hận là bụi bặm, nhưng không phải nói đến bụi đất,

từ ‘bụi bặm’ này là tên gọi của sân hận.

Bậc Hữu Nhãn, sau khi dứt bỏ hẳn bụi bặm này,

vì thế, đấng Chiến Thắng được gọi là ‘bậc đã tách lìa bụi bặm.’

Trang 330:

Trang 331:

3. Moho rajo na ca pana reṇu vuccati
mohassetaṃ adhivacanaṃ rajoti,
etaṃ rajaṃ vippajahitva cakkhumā
tasmā jino vigatarajoti vuccatī ”ti.

Virajaṃ.

3. Si mê là bụi bặm, nhưng không phải nói đến bụi đất,

từ ‘bụi bặm’ này là tên gọi của si mê.

Bậc Hữu Nhãn, sau khi dứt bỏ hẳn bụi bặm này,

vì thế, đấng Chiến Thắng được gọi là ‘bậc đã tách lìa bụi bặm.’”

- ‘không còn bụi bặm’ là như thế.
 

Āsīnan ti nisinno bhagavā pāsāṇake cetiye ’ti - āsīno.

4. “Nagassa passe āsīnaṃ muniṃ dukkhassa pāraguṃ,
sāvakā payirupāsanti tevijjā maccuhāyino ”ti.

4. “Các vị Thinh Văn, có ba Minh, có sự chiến thắng Thần Chết, hầu cận bậc Hiền Trí, vị đã đi đến bờ kia của khổ đau, đang ngồi ở sườn của ngọn núi.”

Evampi bhagavā āsīno. Athavā bhagavā sabbossukkapaṭippassaddhattā āsīno, vutthavāso ciṇṇacaraṇo –pe– jātimaraṇasaṃsāro, natthi tassa punabbhavo ’ti. Evampi bhagavā āsīno ’ti - jhāyiṃ virajamāsīnaṃ. Iccāyasmā udayo ti –pe–.

Katakiccaṃ anāsavan ti buddhassa bhagavato kiccākiccaṃ karaṇīyākaraṇīyaṃ pahīnaṃ ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvakataṃ āyatiṃ anuppādadhammaṃ, tasmā buddho katakicco.

5. “Yassa ca visatā natthi chinnasotassa bhikkhuno,
kiccākiccapahīnassa pariḷāho na vijjatī ”ti.

5. “Đối với vị tỳ khưu nào không có tham ái, có dòng chảy đã được cắt đứt, có phận sự và không phải phận sự đã được dứt bỏ, sự bực bội (của vị ấy) không tìm thấy.”

Katakiccaṃ anāsavan ti - Āsavā ti cattāro āsavā: kāmāsavo bhavāsavo diṭṭhāsavo avijjāsavo. Te āsavā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ anuppādadhammā, tasmā buddho anāsavo ’ti - katakiccaṃ anāsavaṃ.

Pāraguṃ sabbadhammānan ti bhagavā abhiññāparagū, pariññāpāragū pahānapāragū, bhāvanāpāragū, sacchikiriyāpāragū, samāpattipāragū, abhiññāpāragū, sabbadhammānaṃ, pariññāpāragū sabbadukkhānaṃ, pahānapāragū, sabbakilesānaṃ, bhāvanāpāragū catunnaṃ maggānaṃ, sacchikiriyāpāragū nirodhassa, –
 

Trang 332: 

Trang 333: 

– samāpattipāragū sabbasamāpattīnaṃ. So vasippatto pāramippatto ariyasmiṃ sīlasmiṃ, vasippatto pāramippatto ariyasmiṃ samādhismiṃ, vasippatto pāramippatto ariyāya paññāya, vasippatto pāramippatto ariyāya vimuttiyā. So pāragato pāramippatto antagato antappatto, koṭigato koṭippatto, pariyantagato pariyantappatto, vosānagato vosānappatto, tāṇagato tāṇappatto, lenagato lenappatto, saraṇagato saraṇappatto, abhayagato abhayappatto, accutagato accutappatto, amatagato amatappatto, nibbānagato nibbānappatto. So vutthavāso ciṇṇacaraṇo –pe– jātimaraṇasaṃsāro, natthi tassa punabbhavo ’ti - pāraguṃ sabbadhammānaṃ.  

Atthi pañhena āgaman ti pañhena atthikāmha āgatā, pañhaṃ pucchitukāmamha āgatā, paññaṃ sotukāmā āgatamhā ’ti - ‘evampi atthi pañhena āgamaṃ.’ Athavā pañhatthikānaṃ pañhaṃ pucchitukāmānaṃ pañhaṃ sotukāmānaṃ āgamanaṃ abhikkamanaṃ upasaṅkamanaṃ payirupāsanaṃ atthi, evampi atthi pañhena āgamaṃ. Athavā pañhāgamo tuyhaṃ atthi, tvampi pahū, tvamasi alamatto mayā pucchitaṃ kathetuṃ vissajjetuṃ, vahassetaṃ bhāran ’ti - evampi ‘atthi pañhena āgamaṃ.’  

Aññāvimokkhaṃ pabrūhī ti aññāvimokkho vuccati arahattavimokkho, arahattavimokkhaṃ pabrūhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehī ’ti - aññāvimokkhaṃ pabrūhi. 

Avijjāya pabhedanan ti avijjāya bhedanaṃ pabhedanaṃ pahānaṃ vūpasamo paṭinissaggo paṭippassaddhaṃ amataṃ nibbānan ’ti - avijjāya pabhedanaṃ.

Tenāha so brāhmaṇo:

“Jhāyiṃ virajamāsīnaṃ (iccāyasmā udayo)
katakiccaṃ anāsavaṃ,
pāraguṃ sabbadhammānaṃ
atthi pañhena āgamaṃ
aññāvimokkhaṃ pabrūhi
avijjāya pabhedanan ”ti.
 

Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:

(Tôn giả Udaya nói rằng:) “Với ý định (hỏi) câu hỏi, con đã đi đến bậc có thiền chứng, không còn bụi bặm, đang ngồi, bậc đã làm xong phận sự, không còn lậu hoặc, đã đi đến bờ kia của tất cả các pháp, xin Ngài hãy nói về sự giải thoát do trí giác ngộ, về sự phá vỡ vô minh.”

Trang 334:

Trang 335:

▪ 13 - 2

▪ 13 - 2

Pahānaṃ kāmacchandānaṃ (udayāti bhagavā)
domanassāna cūbhayaṃ,
thīnassa ca panūdanaṃ
kukkuccānaṃ nivāraṇaṃ.
 

(Đức Thế Tôn nói: “Này Udaya,) sự dứt bỏ đối với những mong muốn về dục và những nỗi ưu phiền, cả hai loại, việc xua đi sự dã dượi, và việc che lấp các trạng thái hối hận.

Thế Tôn:
1106. Ðây lời Thế Tôn nói:
Hỡi này U-đa-ya,
Ðoạn ước muốn, dục vọng,
Và cả hai loại ưu,
Và trừ bỏ hôn trầm,
Ngăn chận mọi hối hận.

(Kinh Tập, chương V)

Pahānaṃ kāmacchandānan ti - Chando ti yo kāmesu kāmacchando kāmarāgo kāmanandi kāmataṇhā kāmasineho kāmapipāsā kāmapariḷāho kāmamucchā kāmajjhosānaṃ kāmogho kāmayogo kāmūpādānaṃ kāmacchandanīvaraṇaṃ. Pahānaṃ kāmacchandānan ti kāmacchandānaṃ pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānan ’ti - pahānaṃ kāmacchandānaṃ. Udayāti bhagavā ti –pe–. 

Domanassāna cūbhayan ti - Domanassan ti yaṃ cetasikaṃ asātaṃ cetasikaṃ dukkhaṃ, cetosamphassajaṃ asātaṃ dukkhaṃ vedayitaṃ, cetosamphassajā asātā dukkhā vedanā. Domanassāna cūbhayan ti kāmacchandassa ca domanassassa ca ubhinnaṃ pahānaṃ vūpasamo paṭinissaggo paṭippassaddhi amataṃ nibbānan ’ti - domanassāna cūbhayaṃ. 

Thīnassa ca panūdanan ti - Thīnan ti yā cittassa akallatā akammaññatā olīyanā sallīyanā līnā līyanā līyitattaṃ thīnaṃ thīyanā thīyitattaṃ cittassa. Thīnassa ca panūdanan ti thīnassa ca panūdanaṃ pahānaṃ vūpasamo paṭinissaggo paṭippassaddhi6 amataṃ nibbānan ’ti - thīnassa ca panūdanaṃ.  

Kukkuccānaṃ nivāraṇan ti - Kukkuccan ti hatthakukkuccampi kukkuccaṃ, pādakukkuccampi kukkuccaṃ, hatthapādakukkuccampi kukkuccaṃ. Akappiye kappiyasaññitā, kappiye akappiyasaññitā, avajje vajjasaññitā, vajje avajjasaññitā. Yaṃ evarūpaṃ kukkuccaṃ kukkuccāyanā kukkuccāyitattaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho. Idaṃ vuccati kukkuccaṃ.
 

Trang 336:

Trang 337:

Api ca dvīhi kāraṇehi uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho: katattā ca akatattā ca. Kathaṃ katattā ca akatattā ca uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho? ‘Kataṃ me kāyaduccaritaṃ akataṃ me kāyasucaritan ’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho. ‘Kataṃ me vacīduccaritaṃ akataṃ me vacīsucaritan ’ti –pe– ‘kataṃ me manoduccaritaṃ akataṃ me manosucaritan ’ti –pe– ‘kato me pāṇātipāto akatā me pāṇātipātā veramaṇī ’ti –pe– ‘kataṃ me adinnādānaṃ akataṃ me adinnādānā veramaṇī ’ti –pe– ‘kato me kāmesu micchācāro akatā me kāmesu micchācārā veramaṇī ’ti –pe– ‘kato me musāvādo akatā me musāvādā veramaṇī ’ti –pe– ‘katā me pisunā vācā akatā me pisunāya vācāya veramaṇī ’ti –pe– ‘katā me pharusāvācā akatā me pharusāya vācāya veramaṇī ’ti –pe– ‘kato me samphappalāpo akatā me samphappalāpo veramaṇī ’ti –pe– ‘katā me abhijjhā akatā me anabhijjhā ’ti –pe– ‘kato me vyāpādo akatā me abyāpādo ’ti –pe– ‘katā me micchādiṭṭhi akatā me sammādiṭṭhī ’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho. Evaṃ katattā ca akatattā ca uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho.  

Athavā ‘sīlesumhi na paripūrakārī ’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho. ‘Indriyesumhi aguttadvāro ’ti – Bhojane amattaññumhī ’ti – Jāgariyaṃ ananuyuttomhī ’ti – Na satisampajaññena samannāgatomhī ’ti – Abhāvitā me cattāro satipaṭṭhānā ’ti – Abhāvitā me cattāro sammappadhānā ’ti – Abhāvitā me cattāro iddhipādā ’ti - Abhāvitāni me pañcindriyānī ’ti – Abhāvitāni me pañcabalānī ’ti – Abhāvitā me satta bojjhaṅgā ’ti – Abhāvito me ariyo aṭṭhaṅgiko maggo ’ti – Dukkhaṃ me apariññātan ’ti – Samudayo me appahīno ’ti – Maggo me abhāvito ’ti – Nirodho me asacchikato ’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho. Kukkuccānaṃ nivāraṇan ti kukkuccānaṃ āvaraṇaṃ nīvaraṇaṃ pahānaṃ vūpasamo paṭinissaggo paṭippassaddhi amataṃ nibbānan ’ti - kukkuccānaṃ nivāraṇaṃ.  

Tenāha bhagavā:

“Pahānaṃ kāmacchandānaṃ (udayāti bhagavā)
domanassāna cūbhayaṃ,
thīnassa ca panūdanaṃ
kukkuccānaṃ nivāraṇan ”ti.
 

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:

(Đức Thế Tôn nói: “Này Udaya,) sự dứt bỏ đối với những mong muốn về dục và những nỗi ưu phiền, cả hai loại, việc xua đi sự dã dượi, và việc che lấp các trạng thái hối hận.

Trang 338: 

Trang 339: 

▪ 13 - 3

▪ 13 - 3

Upekkhāsatisaṃsuddhaṃ
dhammatakkapurejavaṃ,
aññāvimokkhaṃ pabrūmi
avijjāya pabhedanaṃ.
 

Ta nói về sự giải thoát do trí giác ngộ,

về sự phá vỡ vô minh

có xả và niệm hoàn toàn trong sạch,

có sự suy tầm đúng pháp đi trước.”

1107. Ta nói trí giải thoát,
Ðể phá hoại vô minh,
Thanh tịnh nhờ xả niệm,
Suy tư pháp đi trước.

(Kinh Tập, chương V)

Upekkhāsatisaṃsuddhan ti - Upekkhā ti yā catutthe jhāne upekkhā upekkhanā ajjhupekkhanā cittasamatho cittapassaddhatā majjhattatā cittassa. Satī ti yā catutthe jhāne upekkhaṃ ārabbha sati anussati –pe– sammāsati. Upekkhāsatisaṃsuddhan ti catutthe jhāne upekkhā ca sati ca suddhā honti visuddhā saṃsuddhā parisuddhā pariyodātā anaṅgaṇā vigatūpakkilesā mudubhūtā kammaniyā ṭhitā āneñjappattā ’ti - upekkhāsatisaṃsuddhaṃ.

Dhammatakkapurejavan ti dhammatakko vuccati sammāsaṅkappo, so ādito hoti, purato hoti, pubbaṅgamo hoti, aññāvimokkhassā ’ti - evampi ‘dhammatakkapurejavaṃ.’ Athavā dhammatakko vuccati sammādiṭṭhi, sā ādito hoti, purato hoti, pubbaṅgamā hoti, aññāvimokkhassā ’ti - evampi ‘dhammatakkapurejavaṃ.’ Athavā dhammatakko vuccati catunnaṃ maggānaṃ pubbabhāgavipassanā, sā ādito hoti, purato hoti, pubbaṅgamā hoti aññāvimokkhassā ’ti - evampi ‘dhammatakkapurejavaṃ.’

Aññāvimokkhaṃ pabrūmī ti aññāvimokkho vuccati arahattavimokkho. Arahattavimokkhaṃ pabrūmi ācikkhāmi desemi paññapemi paṭṭhapemi vivarāmi vibhajāmi uttānīkaromi pakāsemī ’ti - aññāvimokkhaṃ pabrūmi.

Avijjāya pabhedanan ti - Avijjā ti dukkhe aññāṇaṃ –pe– avijjā moho akusalamūlaṃ. Avijjāya pabhedanan ti avijjāya pabhedanaṃ pahānaṃ vūpasamo paṭinissaggo paṭippassaddhi amataṃ nibbānan ’ti - avijjāya pabhedanaṃ.

Tenāha bhagavā:

“Upekkhāsatisaṃsuddhaṃ
dhammatakkapurejavaṃ,
aññāvimokkhaṃ pabrūmi
avijjāya pabhedanan ”ti.
 

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:

Ta nói về sự giải thoát do trí giác ngộ,

về sự phá vỡ vô minh

có xả và niệm hoàn toàn trong sạch,

có sự suy tầm đúng pháp đi trước.”

Trang 340:

Trang 341:

▪ 13 - 4

▪ 13 - 4

Kiṃ su saṃyojano loko
kiṃ su tassa vicāraṇaṃ,
kissassa vippahānena
nibbānaṃ iti vuccati.
 

“Thế gian có cái gì là sự ràng buộc?

Cái gì, đối với nó, là phương tiện xem xét?

Do lìa bỏ cái gì

được gọi là ‘Niết Bàn’?”

Udaya:
1108. Ðời cái gì trói buộc,
Cái gì, đời vận hành?
Do đoạn được cái gì,
Ðược gọi là Niết-bàn?

(Kinh Tập, chương V)

Kiṃ su saṃyojano loko ti kiṃ lokassa saṃyojanaṃ lagganaṃ bandhanaṃ upakkileso, kena loko yutto payutto āyutto samāyutto laggo laggito paḷibuddho ’ti - kiṃ su saṃyojano loko.

Kiṃ su tassa vicāraṇan ti kiṃ tassa cāraṇaṃ vicāraṇaṃ paṭivicāraṇaṃ. Kena loko carati vicarati paṭivicaratī ’ti - kiṃ su tassa vicāraṇaṃ.

Kissassa vippahānena nibbānaṃ iti vuccatī ti kissassa vippahānena vūpasamena paṭinissaggena paṭippassaddhiyā, nibbānaṃ iti vuccati pavuccati kathīyati bhaṇīyati dīpīyati voharīyatī ’ti - kissassa vippahānena nibbānaṃ iti vuccati.

Tenāha so brāhmaṇo:

“Kiṃ su saṃyojano loko
kiṃ su tassa vicāraṇaṃ,
kissassa vippahānena
nibbānaṃ iti vuccatī ”ti.
 

Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:

“Thế gian có cái gì là sự ràng buộc?

Cái gì, đối với nó, là phương tiện xem xét?

Do lìa bỏ cái gì

được gọi là ‘Niết Bàn’?”

▪ 13 - 5

▪ 13 - 5

Nandisaṃyojano loko
vitakkassa vicāraṇaṃ
taṇhāya vippahānena
nibbānaṃ iti vuccati.
 

“Thế gian có vui thích là sự ràng buộc.

Suy tầm, đối với nó, là phương tiện xem xét.

Do lìa bỏ tham ái

được gọi là ‘Niết Bàn.’”

Thế Tôn:
1109. Ðời bị hỷ trói buộc,
Suy tầm là sở hành,
Do đoạn được khát ái,
Ðược gọi là Niết-bàn.

(Kinh Tập, chương V)

Nandisaṃyojano loko ti nandi vuccati taṇhā, yo rāgo sārāgo –pe– abhijjhā lobho akusalamūlaṃ; ayaṃ vuccati nandi. Yā nandi lokassa saṃyojanaṃ lagganaṃ bandhanaṃ upakkileso, imāya nandiyā loko yutto payutto āyutto samāyutto laggo laggito paḷibuddho ’ti - nandisaṃyojano loko.

Trang 342:

Trang 343:

Vitakkassa vicāraṇan ti - Vitakko ti nava vitakkā: kāmavitakko vyāpādavitakko vihiṃsāvitakko ñātivitakko janapadavitakko amaravitakko parānuddayatāpaṭisaṃyutto vitakko lābhasakkārasilokapaṭisaṃyutto vitakko anavaññattipaṭisaṃyutto vitakko, ime vuccanti nava vitakkā. Ime nava vitakkā lokassa cāraṇā vicāraṇā paṭivicāraṇā. Imehi navahi vitakkehi loko carati vicarati paṭivicaratī ’ti - vitakkassa vicāraṇaṃ.

Taṇhāya vippahānena nibbānaṃ iti vuccatī ti - Taṇhā ti rūpataṇhā –pe– dhammataṇhā. Taṇhāya vippahānena nibbānaṃ iti vuccatī ti taṇhāya vippahānena vūpasamena paṭinissaggena paṭippassaddhiyā nibbānaṃ iti vuccati pavuccati kathīyati bhaṇīyati dīpīyati voharīyatī ’ti - taṇhāya vippahānena nibbānaṃ iti vuccati.

Tenāha bhagavā:

“Nandisaṃyojano loko
vitakkassa vicāraṇaṃ,
taṇhāya vippahānena
nibbānaṃ iti vuccatī ”ti.
 

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:

“Thế gian có vui thích là sự ràng buộc.

Suy tầm, đối với nó, là phương tiện xem xét.

Do lìa bỏ tham ái

được gọi là ‘Niết Bàn.’”

▪ 13 - 6

▪ 13 - 6

Kathaṃ satassa carato
viññāṇaṃ uparujjhati,
bhagavantaṃ puṭṭhumāgamhā
taṃ suṇoma vaco tava.
 

“Như thế nào đối với vị có niệm, trong lúc thực hành,

thức (của vị ấy) được đình chỉ?

Chúng con đã đi đến để hỏi đức Thế Tôn,

hãy cho chúng con nghe lời nói của Ngài.”

Udaya:
1110. Người sở hành chánh niệm,
Thức được diệt thế nào?
Con đến hỏi Thế Tôn,
Nghe lời Thế Tôn nói.

(Kinh Tập, chương V)

Kathaṃ satassa carato ti kathaṃ satassa sampajānassa carato vicarato irīyato vattayato pālayato yapayato yāpayato ’ti - kathaṃ satassa carato.

Viññāṇaṃ uparujjhatī ti viññāṇaṃ nirujjhati vūpasammati atthaṃ gacchati paṭippasambhatī ’ti - viññāṇaṃ uparujjhati.

Bhagavantaṃ puṭṭhumāgamhā ti buddhaṃ bhagavantaṃ puṭṭhuṃ pucchituṃ yācituṃ ajjhesituṃ pasādetuṃ āgamhā āgatamhā upāgatamhā sampattamhā tayā saddhiṃ samāgatamhā ’ti - bhagavantaṃ puṭṭhumāgamhā.
 

Trang 344:

Trang 345:

Taṃ suṇoma vaco tavā ti - Tan ti tuyhaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusiṭṭhiṃ suṇoma uggaṇhāma dhārema upadhārema upalakkhemā ’ti - taṃ suṇoma vaco tava.  

Tenāha so brāhmaṇo:

“Kathaṃ satassa carato
viññāṇaṃ uparujjhati,
bhagavantaṃ puṭṭhumāgamhā
taṃ suṇoma vaco tavā ”ti.
 

Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:

“Như thế nào đối với vị có niệm, trong lúc thực hành,

thức (của vị ấy) được đình chỉ?

Chúng con đã đi đến để hỏi đức Thế Tôn,

hãy cho chúng con nghe lời nói ấy của Ngài.”

▪ 13 - 7

▪ 13 - 7

Ajjhattañca bahiddhā ca
vedanaṃ nābhinandato
evaṃ satassa carato
viññāṇaṃ uparujjhati.
 

“Đối với vị không thích t hú cảm thọ
ở nội phần và ngoại phần,
đối với vị có niệm như vậy, trong lúc thực hành,
thức (của vị ấy) được đình chỉ.”
 

Thế Tôn:
1111. Ai không có hoan hỷ,
Với nội và ngoại thọ,
Sở hành chánh niệm vậy,
Thức đạt được hoại diệt.

(Kinh Tập, chương V)

Ajjhattañca bahiddhā ca vedanaṃ nābhinandato ti ajjhattaṃ vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhosāya tiṭṭhati abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti; bahiddhā vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhosāya tiṭṭhati abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti. Ajjhattabahiddhā vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhosāya tiṭṭhati abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti.

Ajjhattaṃ samudayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhosāya tiṭṭhati abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti, ajjhattaṃ vayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto –pe– ajjhattaṃ samudayavayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto –pe–. Bahiddhā samudayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati –
 

Trang 346:

Trang 347:

– na ajjhosāya tiṭṭhati abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti. Bahiddhā vayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto –pe– bahiddhā samudayavayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto –pe– ajjhattabahiddhā samudayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto –pe– ajjhattabahiddhā vayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto –pe– ajjhattabahiddhā samudayavayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhosāya tiṭṭhati abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti. Imehi dvādasahi ākārehi vedanāsu vedanānupassī viharanto –pe– anabhāvaṃ gameti.  

Athavā vedanaṃ aniccato passanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhosāya tiṭṭhati abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti. Vedanaṃ dukkhato – rogato – gaṇḍato – sallato – aghato – ābādhato –pe– nissaraṇato passanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhosāya tiṭṭhati abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti. Imehi catucattālīsāya ākārehi vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhosāya tiṭṭhati abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gametī ’ti - ajjhattañca bahiddhā ca vedanaṃ nābhinandato.  

Evaṃ satassa carato ti evaṃ satassa sampajānassa carato vicarato irīyato vattayato pālayato yapayato yāpayato ’ti - evaṃ satassa carato. 

Viññāṇaṃ uparujjhatī ti puññābhisaṅkhārasahagataṃ viññāṇaṃ apuññābhisaṅkhārasahagataṃ viññāṇaṃ āneñjābhisaṅkhārasahagataṃ viññāṇaṃ nirujjhati vūpasammati atthaṃ gacchati paṭippassambhatī ’ti - viññāṇaṃ uparujjhati.

Tenāha bhagavā:

“Ajjhattañca bahiddhā ca
vedanaṃ nābhinandato,
evaṃ satassa carato
viññāṇaṃ uparujjhatī ”ti.  

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:

“Đối với vị không thích thú cảm thọ

ở nội phần và ngoại phần,

đối với vị có niệm như vậy, trong lúc thực hành,

thức (của vị ấy) được đình chỉ.”

Saha gāthāpariyosānā –pe– “Satthā me bhante bhagavā, sāvako hamasmī ”ti.
 

Cùng với lúc kết thúc câu kệ ngôn, –nt– “Bạch ngài, đức Thế Tôn là bậc đạo sư của con, con là người đệ tử.”

Udayasuttaniddeso samatto.

Diễn Giải Kinh Udaya được hoàn tất.

Trang 348:

Trang 349:

14. POSĀLASUTTANIDDESO - DIỄN GIẢI KINH POSĀLA

▪ 14 - 1

▪ 14 - 1

(XV) Câu hỏi của thanh niên Posàla:

“Yo atītaṃ ādisati (iccāyasmā posālo)
anejo chinnasaṃsayo,
pāraguṃ sabbadhammānaṃ
atthi pañhena āgamaṃ.
 

(Tôn giả Posāla nói rằng:) “Với ý định (hỏi) câu hỏi, con đã đi đến

gặp bậc đã ngự đến bờ kia của tất cả các pháp,

vị chỉ ra thời quá khứ,

không còn dục vọng, đã cắt đứt sự nghi ngờ.

Posàla:
1112. Tôn giả Po-sa-la:
Vị nói về quá khứ,
Bất động nghi hoặc đoạn,
Ðã đến bờ bên kia,
Con đến với câu hỏi
Hỏi về hết thảy pháp.

(Kinh Tập, chương V)

Yo atītaṃ ādisatī ti - Yo ti yo so bhagavā sayambhū anācariyako pubbe ananussutesu dhammesu sāmaṃ saccāni abhisambujjhi tattha ca sabbaññutaṃ patto balesu ca vasībhāvaṃ. Atītaṃ ādisatī ti bhagavā attano ca paresaṃ ca atītampi ādisati, anāgatampi ādisati, paccuppannampi ādisati.

Kathaṃ bhagavā attano atītaṃ ādisati? Bhagavā attano atītaṃ ekampi jātiṃ ādisati, dvepi jātiyo ādisati, tissopi jātiyo ādisati, catassopi jātiyo ādisati, pañcapi jātiyo ādisati, dasapi jātiyo ādisati, vīsampi jātiyo ādisati, tiṃsampi jātiyo ādisati, cattālīsampi jātiyo ādisati, paññāsampi jātiyo ādisati, jātisatampi – jātisahassampi – jātisatasahassampi – anekepi saṃvaṭṭakappe – anekepi vivaṭṭakappe – anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe ādisati: “Amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto idhupapanno ”ti iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ ādisati. Evaṃ bhagavā attano atītaṃ ādisati.

Kathaṃ bhagavā paresaṃ atītaṃ ādisati? Bhagavā paresaṃ atītaṃ ekampi jātiṃ ādisati, dvepi jātiyo ādisati –pe– anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe ādisati: “Amutrāsi evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādi; tatrāpāsi evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto idhupapanno ”ti iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ ādisati. Evaṃ bhagavā paresaṃ atītaṃ ādisati.
 

Trang 350:

Trang 351:

Bhagavā pañca jātakasatāni bhāsanto attano ca paresaṃ ca atītaṃ ādisati, mahāpadāniyasuttaṃ bhāsanto attano ca paresaṃ ca atītaṃ ādiyati, mahāsudassaniyasuttaṃ bhāsanto attano ca paresaṃ ca atītaṃ ādisanti, mahāgovindiyasuttaṃ bhāsanto attano ca paresaṃ ca atītaṃ ādisati, māghadeviyasuttaṃ bhāsanto attano ca paresaṃ ca atītaṃ ādisati.

Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā:
“Atītaṃ kho cunda, addhānaṃ ārabbha tathāgatassa satānusārī ñāṇaṃ hoti, so yāvatakaṃ ākaṅkhati tāvatakaṃ anussarati. Anāgataṃ ca kho cunda, –pe– Paccuppannañca kho cunda, addhānaṃ ārabbha tathāgatassa bodhijaṃ ñāṇaṃ uppajjati: ‘Ayamantimā jāti natthidāni punabbhavo ”’ti.

Bởi vì điều này đã được đức Thế Tôn nói đến:

“Này Cunda, liên quan đến thời kỳ quá khứ, đức Như Lai có trí nhớ lại các kiếp sống trước. Vị ấy muốn (nhớ lại) chừng nào thì nhớ lại chừng ấy. Và này Cunda, liên quan đến thời kỳ vị lai –nt–. Và này Cunda, liên quan đến thời kỳ hiện tại, trí do giác ngộ sanh của đức Như Lai khởi lên rằng: ‘Đây là kiếp sống cuối cùng, giờ đây không còn tái sanh nữa.’”

Indriyaparopariyattañāṇaṃ tathāgatassa tathāgatabalaṃ, sattānaṃ āsayānusayañāṇaṃ tathāgatassa tathāgatabalaṃ, yamakapāṭihīre ñāṇaṃ tathāgatassa tathāgatabalaṃ, mahākaruṇāsamāpattiñāṇaṃ tathāgatassa tathāgatabalaṃ, sabbaññutañāṇaṃ tathāgatassa tathāgatabalaṃ, anāvaraṇañāṇaṃ tathāgatassa tathāgatabalaṃ, sabbattha asaṅgamappaṭihatamanāvaraṇañāṇaṃ tathāgatassa tathāgatabalaṃ. Evaṃ bhagavā attano ca paresaṃ ca atītampi ādisati, anāgatampi ādisati, paccuppannampi ādisati, ācikkhati deseti paññapeti paṭṭhapeti vivarati vibhajati uttānīkaroti pakāsetī ’ti - yo atītaṃ ādisati. Iccāyasmā posālo ti –pe–.

Anejo chinnasaṃsayo ti ejā vuccati taṇhā, yo rāgo sārāgo –pe– abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Sā ejā taṇhā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ anuppādadhammā, tasmā buddho anejo. Ejāya pahīnattā anejo, bhagavā lābhepi na iñjati –pe– dukkhepi na iñjati na calati na vedhati nappavedhati na sampavedhatī ’ti - anejo. Chinnasaṃsayo ti saṃsayo vuccati vicikicchā, dukkhe kaṅkhā –pe– thambhitattaṃ cittassa manovilekho. So saṃsayo buddhassa bhagavato pahīno chinno ucchinno samucchinno vūpasanto paṭinissaggo paṭippassaddho abhabbuppattiko ñāṇagginā daḍḍho. Tasmā buddho chinnasaṃsayo ’ti - anejo chinnasaṃsayo.
 

Trang 352:

Trang 353:

Pāraguṃ sabbadhammānan ti bhagavā abhiññāpāragū pariññāpāragū pahānapāragū bhāvanāpāragū sacchikiriyāpāragū, samāpattipāragū, abhiññāpāragū sabbadhammānaṃ, –pe– jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavo ’ti - pāraguṃ sabbadhammānaṃ.

Atthi pañhena āgaman ti pañhena atthikāmhā āgatā –pe– vahassetaṃ bhāran ’ti - evampi ‘atthi pañhena āgamaṃ.’

Tenāha so brāhmaṇo:

“Yo atītaṃ ādisati (iccāyasmā posālo)
anejo chinnasaṃsayo,
pāraguṃ sabbadhammānaṃ
atthi pañhena āgaman ”ti.
 

Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:

(Tôn giả Posāla nói rằng:) “Với ý định (hỏi) câu hỏi, con đã đi đến

gặp bậc đã ngự đến bờ kia của tất cả các pháp,

vị chỉ ra thời quá khứ,

không còn dục vọng, đã cắt đứt sự nghi ngờ.

▪ 14 - 2

▪ 14 - 2

Vibhūtarūpasaññissa
sabbakāyappahāyino,
ajjhattaṃ ca bahiddhā ca
natthi kiñcīti passato,
ñāṇaṃ sakkānupucchāmi
kathaṃ neyyo tathāvidho.
 

Đối với vị có sắc tưởng đã không còn, có sự dứt bỏ toàn bộ về thân, đang nhìn thấy nội phần và ngoại phần là ‘không có gì,’ thưa vị dòng Sakya, con hỏi thêm về trí (của vị ấy); vị thuộc hạng như thế ấy nên được hướng dẫn thế nào?”

1113. Với ai, sắc tưởng diệt,
Ðoạn tận hết thảy thân,
Nhìn thấy nội và ngoại,
Thật sự không có gì,
Con hỏi bậc Thích-ca,
Thế nào người như vậy,
Có thể bị dắt dẫn?

(Kinh Tập, chương V)

Vibhūtarūpasaññissā ti katamā rūpasaññā? Rūpāvacarasamāpattiṃ samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā saññā sañjānanā sañjānitattaṃ; ayaṃ rūpasaññā. Vibhūtarūpasaññissā ti catasso arūpasamāpattiyo paṭiladdhassa rūpasaññā vibhūtā honti vigatā atikkantā samatikkantā vītivattā ’ti - vibhūtarūpasaññissa. 

Sabbakāyappahāyino ti sabbo tassa paṭisandhiko rūpakāyo pahīno tadaṅgasamatikkamā vikkhambhanappahānena pahīno tassa rūpakāyo ’ti - sabbakāyappahāyino. 

Ajjhattañca bahiddhā ca natthi kiñcīti passato ti - Natthi kiñcī ti ākiñcaññāyatanasamāpatti, kiṃkāraṇā? ‘Natthi kiñcī ’ti ākiñcaññāyatanasamāpatti, yaṃ viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ sato samāpajjitvā tato vuṭṭhahitvā taññeva viññāṇaṃ abhāveti vibhāveti antaradhāpeti natthi kiñcī’ti passati. Taṃkāraṇā natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanasamāpattī ’ti - ajjhattañca bahiddhā ca natthi kiñcīti passato.
 

Trang 354:

Trang 355:

Ñāṇaṃ sakkānupucchāmī ti - Sakkā ti sakko bhagavā, sakyakulā pabbajitotipi sakko –pe–pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃsotipi sakko. Ñāṇaṃ sakkānupucchāmī ti tassa ñāṇaṃ pucchāmi kīdisaṃ kiṃsaṇṭhitaṃ kiṃpakāraṃ kiṃpaṭibhāgaṃ icchitabban ’ti - ñāṇaṃ sakkānupucchāmi. 

Kathaṃ neyyo tathāvidho ti kathaṃ so netabbo vinetabbo anunetabbo paññāpetabbo nijjhāpetabbo pekkhetabbo pasādetabbo? Kathaṃ tena uttariṃ ñāṇaṃ uppādetabbaṃ? Tathāvidho ti tathāvidho tādiso tassaṇṭhito tappakāro tappaṭibhāgo, yo so ākiñcaññāyatanasamāpattilābhī ’ti - kathaṃ neyyo tathāvidho. 

Tenāha so brāhmaṇo:

“Vibhūtarūpasaññissa
sabbakāyappahāyino,
ajjhattañca bahiddhā ca
natthi kiñcīti passato,
ñāṇaṃ sakkānupucchāmi
kathaṃ neyyo tathāvidho ”ti.
 

Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:

“Đối với vị có sắc tưởng đã không còn, có sự dứt bỏ toàn bộ về thân, đang nhìn thấy nội phần và ngoại phần là ‘không có gì,’ thưa vị dòng Sakya, con hỏi thêm về trí (của vị ấy); vị thuộc hạng như thế ấy nên được hướng dẫn thế nào?”

▪ 14 - 3

▪ 14 - 3

Viññāṇaṭṭhitiyo sabbā (posālāti bhagavā)
abhijānaṃ tathāgato
tiṭṭhantamenaṃ jānāti
adhimuttaṃ tapparāyanaṃ.

(Đức Thế Tôn nói: “Này Posāla,) trong khi biết rõ tất cả các chỗ trú của thức, đức Như Lai biết vị ấy đang trú (ở đâu), bị thiên về (điều gì), có điều ấy là mục tiêu.

Thế Tôn:

1114. Thế Tôn bèn đáp rằng:
Hỡi này Pô-sa-la,
Như Lai được thắng trí,
Tất cả nhờ thức trú,
Rõ biết vị an trú,
Giải thoát, đạt cứu cánh.

(Kinh Tập, chương V)

Viññāṇaṭṭhitiyo sabbā ti bhagavā abhisaṅkhāravasena catasso viññāṇaṭṭhitiyo jānāti, paṭisandhivasena sattaviññāṇaṭṭhitiyo jānāti.

Kathaṃ bhagavā abhisaṅkhāravasena catasso viññāṇaṭṭhitiyo jānāti? Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: “Rūpūpayaṃ vā bhikkhave, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭhati rūpārammaṇaṃ rūpapatiṭṭhaṃ nandūpasecanaṃ vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjati, vedanūpayaṃ vā bhikkhave –pe– saññūpayaṃ vā bhikkhave –pe– saṅkhārūpayaṃ vā bhikkhave, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭhati saṅkhārārammaṇaṃ saṅkhārapatiṭṭhaṃ nandūpasecanaṃ vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjatī ”ti. Evaṃ bhagavā abhisaṅkhāravasena catasso viññāṇaṭṭhitiyo jānāti.
 

Trang 356:

Trang 357:

Kathaṃ bhagavā paṭisandhivasena sattaviññāṇaṭṭhitiyo jānāti? Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: “Santi bhikkhave, sattā nānattakāyā nānattasaññino seyyathāpi manussā ekacce ca devā ekacce ca vinipātikā, ayaṃ paṭhamā viññāṇaṭṭhiti. Santi bhikkhave, sattā nānattakāyā ekattasaññino seyyathāpi devā brahmakāyikā paṭhamābhinibbattā, ayaṃ dutiyā viññāṇaṭṭhiti. Santi bhikkhave, sattā ekattakāyā nānattasaññino seyyathāpi devā ābhassarā, ayaṃ tatiyā viññāṇaṭṭhiti. Santi bhikkhave, sattā ekattakāyā ekattasaññino seyyathāpi devā subhakiṇhakā, ayaṃ catutthī, viññāṇaṭṭhiti. Santi bhikkhave, sattā sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṃgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso ’ti ākāsānañcāyatanūpagā, ayaṃ pañcamī viññāṇaṭṭhiti. Santi bhikkhave, sattā sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇan’ti viññāṇañcāyatanūpagā, ayaṃ chaṭṭhā viññāṇaṭṭhiti. Santi bhikkhave, sattā sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī ’ti ākiñcaññāyatanūpagā, ayaṃ sattamā viññāṇaṭṭhiti. Evaṃ bhagavā paṭisandhivasena sattaviññāṇaṭṭhitiyo jānātī ’ti - viññāṇaṭṭhitiyo sabbā.

Posālāti bhagavā ti - Posālā ti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavā ti gāravādhivacanametaṃ –pe– sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavā ’ti – posālāti bhagavā.

Abhijānaṃ tathāgato ti - Abhijānan ti abhijānanto ājānanto vijānanto paṭivijānanto paṭivijjhanto. Tathāgato ti - Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: “Atītaṃ cepi cunda, hoti abhūtaṃ atacchaṃ anatthasaṃhitaṃ, netaṃ tathāgato byākaroti. Atītaṃ cepi cunda, hoti bhūtaṃ tacchaṃ anatthasaṃhitaṃ, tampi tathāgato na byākaroti. Atītaṃ cepi cunda, hoti bhūtaṃ tacchaṃ atthasaṃhitaṃ, tatra kālaññū tathāgato hoti tasseva pañhassa vyākaraṇāya. Anāgataṃ cepi cunda, hoti –pe– Paccuppannañcepi cunda, hoti abhūtaṃ atacchaṃ anatthasaṃhitaṃ, na taṃ tathāgato byākaroti. Paccuppannañcepi cunda, hoti bhūtaṃ tacchaṃ anatthasaṃhitaṃ, tampi tathāgato na byākaroti. Paccuppannañcepi cunda, hoti bhūtaṃ tacchaṃ atthasaṃhitaṃ, tatra kālaññū tathāgato hoti tassa pañhassa vyākaraṇāya. Iti kho cunda, atītānāgatapaccuppannesu dhammesu tathāgato kālavādī bhūtavādī atthavādī dhammavādī vinayavādī. Tasmā tathāgatoti vuccati.
 

Trang 358:

Trang 359:

Yaṃ kho cunda, sadevakassa lokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaṇabrahmaṇiyā pajāya sadevamanussāya diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ, anuvicaritaṃ manasā, sabbaṃ taṃ tathāgatena abhisambuddhaṃ, tasmā tathāgatoti vuccati. Yañca kho cunda, rattiṃ tathāgato anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambujjhati, yañca rattiṃ anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyati, yaṃ etasmiṃ antare bhāsati lapati niddisati, sabbaṃ taṃ tatheva hoti, no aññathā, tasmā tathāgatoti vuccati. Yathāvādī cunda, tathāgato tathākārī, yathākārī tathāvādī, iti yathāvādī tathākārī yathākārī tathāvādī, tasmā tathāgatoti vuccati. Sadevake cunda, loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya tathāgato abhibhū anabhibhūto aññadatthu daso vasavatti. Tasmā tathāgatoti vuccatī ’ti - abhijānaṃ tathāgato.  

Tiṭṭhantamenaṃ jānātī ti bhagavā idhaṭṭhaññeva jānāti kammābhisaṅkhāravasena ‘ayaṃ puggalo kāyassa bhedā parammaraṇā, apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjissatī ’ti. Bhagavā idhaṭṭhaññeva jānāti kammābhisaṅkhāravasena ‘ayaṃ puggalo kāyassa bhedā parammaraṇā tiracchānayoniṃ upapajjissatī ’ti. Bhagavā idhaṭṭhaññeva jānāti kammābhisaṅkhāravasena ‘ayaṃ puggalo bhedā parammaraṇā pettivisayaṃ upapajjissatī ’ti. Bhagavā idhaṭṭhaññeva jānāti kammābhisaṅkhāravasena ‘ayaṃ puggalo kāyassa bhedā parammaraṇā manussesu upapajjissatī ’ti. Bhagavā idhaṭṭhaññeva jānāti kammābhisaṅkhāravasena ‘ayaṃ puggalo supaṭipanno kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissatī” ti.  

Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā:
 

Trang 360:

Trang 361:

“Idānāhaṃ sāriputta, ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi: ‘Tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca irīyati tañca maggaṃ samārūḷho, yathā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ uppajjissatī ’ti. Idha panāhaṃ sāriputta, ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi: ‘Tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca irīyati tañca maggaṃ samārūḷho yathā kāyassa bhedā parammaraṇā tiracchānayoniṃ upapajjissatī ’ti. Idha panāhaṃ sāriputta, ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi: ‘Tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca irīyati tañca maggaṃ samārūḷho, yathā kāyassa bhedā parammaraṇā pettivisayaṃ upapajjissatī ’ti. Idha panāhaṃ sāriputta, ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi: ‘Tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca irīyatī tañca maggaṃ samāruḷho, yathā kāyassa bhedā parammaraṇā manussesu upapajjissatī ’ti. Idha panāhaṃ sāriputta, ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi: ‘Tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca irīyati tañca maggaṃ samārūḷho, yathā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissatī ’ti. Idha panāhaṃ sāriputta, ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi: ‘Tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca irīyati tañca maggaṃ samārūḷho yathā āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī ”ti - tiṭṭhantamenaṃ jānāti.

Adhimuttaṃ tapparāyaṇan ti - Adhimuttan ti ākiñcaññāyatane adhimuttivimokkhena adhimuttaṃ, tatrādhimuttaṃ tadadhimuttaṃ tadadhipateyyaṃ. Athavā bhagavā jānāti: ‘Ayaṃ puggalo rūpādhimutto saddādhimutto gandhādhimutto rasādhimutto phoṭṭhabbādhimutto kulādhimutto gaṇādhimutto āvāsādhimutto lābhādhimutto yasādhimutto pasaṃsādhimutto sukhādhimutto cīvarādhimutto piṇḍapātādhimutto senāsanādhimutto gilānapaccayabhesajjaparikkhārādhimutto suttantādhimutto vinayādhimutto abhidhammādhimutto āraññakaṅgādhimutto piṇḍapātikaṅgādhimutto paṃsukūlikaṅgādhimutto tecīvarikaṅgādhimutto sapadānacārikaṅgādhimutto khalupacchābhattikaṅgādhimutto nesajjikaṅgādhimutto yathāsanthatikaṅgādhimutto paṭhamajjhānādhimutto dutiyajjhānādhimutto –
 

Trang 362:

Trang 363:

– tatiyajjhānādhimutto catutthajjhānādhimutto ākāsānañcāyatanasamāpattādhimutto viññāṇañcāyatanasamāpattādhimutto ākiñcaññāyatanasamāpattādhimutto nevasaññānāsaññāyatanasamāpattādhimutto ’ti - adhimuttaṃ. Tapparāyaṇan ti ākiñcaññāyatanamayaṃ tapparāyaṇaṃ kammaparāyaṇaṃ vipākaparāyaṇaṃ kammagarukaṃ paṭisandhigarukaṃ. Athavā bhagavā jānāti: ‘Ayaṃ puggalo rūpaparāyaṇo –pe– nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiparāyaṇo ’ti - adhimuttaṃ tapparāyaṇaṃ.

Tenāha bhagavā:

“Viññāṇaṭṭhitiyo sabbā (posāloti bhagavā)
abhijānaṃ tathāgato,
tiṭṭhantamenaṃ jānāti
adhimuttaṃ tapparāyaṇan ”ti.
 

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:

(Đức Thế Tôn nói: “Này Posāla,) trong khi biết rõ tất cả các chỗ trú của thức, đức Như Lai biết vị ấy đang trú (ở đâu), bị thiên về (điều gì), có điều ấy là mục tiêu.”

▪ 14 - 4

▪ 14 - 4

Ākiñcaññāsambhavaṃ ñatvā nandisaṃyojanaṃ iti,
evametaṃ abhiññāya tato tattha vipassati,
etaṃ ñāṇaṃ tathaṃ tassa brāhmaṇassa vusīmato.

Sau khi biết được nguồn sanh khởi của Vô Sở Hữu, (biết được) rằng: ‘sự ràng buộc bởi vui thích,’ sau khi biết rõ điều ấy như vậy, từ đó nhìn thấy rõ nơi ấy; đây là trí như thật của vị ấy, của vị Bà-la-môn đã sống hoàn hảo.”

1115. Biết được sự tác thành,
Thuộc về vô sở hữu,
Biết hỷ là kiết sử,
Do thắng tri như vậy,
Tại đấy, thấy như vậy,
Ðây là trí như thật,
Của vị Bà-la-môn,
Ðã thành tựu Phạm hạnh.

(Kinh Tập, chương V)

Ākiñcaññāsambhavaṃ ñatvā ti ākiñcaññāsaṃbhavo vuccati ākiñcaññāyatanasaṃvattaniko kammābhisaṅkhāro, ākiñcaññāyatanasaṃvattanikaṃ kammābhisaṅkhāraṃ ākiñcaññāsaṃbhavoti ñatvā laggananti ñatvā bandhananti ñatvā paḷibodhoti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā ’ti - ākiñcaññāsambhavaṃ ñatvā.

Nandisaṃyojanaṃ itī ti nandisaṃyojanaṃ vuccati arūparāgo, arūparāgena taṃ kammaṃ laggaṃ laggitaṃ paḷibuddhaṃ, arūparāgaṃ nandisaṃyojananti ñatvā laggananti ñatvā bandhananti ñatvā paḷibodhoti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā. Itī ti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūrī akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ itī ’ti - nandisaṃyojanaṃ iti.
 

Trang 364:

Trang 365:

Evametaṃ abhiññāyā ti evaṃ etaṃ abhiññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā ’ti - evametaṃ abhiññāya.

Tato tattha vipassatī ti - Tatthā ti ākiñcaññāyatanaṃ samāpajjitvā tato vuṭṭhahitvā tattha jāte cittacetasike dhamme aniccato vipassati, dukkhato vipassati, rogato –pe–nissaraṇato vipassati dakkhati oloketi nijjhāyati upaparikkhatī ’ti - tato tattha vipassati.

Etaṃ ñāṇaṃ tathaṃ tassā ti etaṃ ñāṇaṃ tacchaṃ bhūtaṃ yāthāvaṃ aviparītaṃ tassā ’ti - etaṃ ñāṇaṃ tathaṃ tassa.

Brāhmaṇassa vusīmato ti - Brāhmaṇo ti sattannaṃ dhammānaṃ bāhitattā brāhmaṇo –pe– asito tādī pavuccate sa brahmāti. Brāhmaṇassa vusīmato ti puthujjanakalyāṇaṃ upādāya sattasekhā appattassa pattiyā, anadhigatassa adhigamāya, asacchikatassa sacchikiriyāya vasanti saṃvasanti āvasanti parivasanti, arahā vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā vimutto; so vutthavāso ciṇṇacaraṇo –pe– jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavo ’ti - brāhmaṇassa vusīmato.

Tenāha bhagavā:

“Ākiñcaññāsambhavaṃ ñatvā nandisaṃyojanaṃ iti,
evametaṃ abhiññāya tato tattha vipassati
etaṃ ñāṇaṃ tathaṃ tassa brāhmaṇassa vusīmato ”ti.

Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:

Sau khi biết được nguồn sanh khởi của Vô Sở Hữu, (biết được) rằng: ‘sự ràng buộc bởi vui thích,’ sau khi biết rõ điều ấy như vậy, từ đó nhìn thấy rõ nơi ấy; đây là trí như thật của vị ấy, của vị Bà-la-môn đã sống hoàn hảo.”

Saha gāthāpariyosānā –pe– “Satthā me bhante bhagavā, sāvakohamasmī ”ti.
 

Cùng với lúc kết thúc câu kệ ngôn, –nt– “Bạch ngài, đức Thế Tôn là bậc đạo sư của con, con là người đệ tử.”

Posālasuttaniddeso samatto.

Diễn Giải Kinh Posāla được hoàn tất.

<Trang Kế>